گربه دوست‌داشتنی شما در طول زندگی خود ممکن است به انواع بیماری‌ها مبتلا شود. برخی از این بیماری‌ها به‌راحتی قابل درمانند و یا با انجام واکسیناسیون به‌موقع امکان پیشگیری از ابتلا به آنها وجود دارد. در مقابل بیماری‌های دیگری مانند بیماری پریتونیت عفونی گربه‌سانان (FIP) قرار دارند که می‌توانند واگیردار و کشنده باشند و باعث مرگ گربه شوند.
بیماری پریتونیت درمان خاصی ندارد و بسیار مهم است تا شما با علائم و شرایط این بیماری آشنا شوید تا بتوانید به‌راحتی از گربه خود در برابر آن محافظت کنید. در مقاله امروز به موضوع «بیماری پریتونیت عفونی گربه‌سانان چیست؟» بیشتر خواهیم پرداخت.
بیماری FIP چیست؟
بیماری پریتونیت عفونی گربه‌سانان (Feline Infectious Peritonitis) که با نام التهاب عفونی صفاق گربه‌سانان نیز شناخته می‌شود یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌های گربه است. عامل ایجاد این بیماری برخی از انواع سویه‌های ویروس کرونای گربه‌سانان است و گربه‌های خانگی و وحشی را مبتلا می‌کند. این ویروس با ویروس کرونای انسانی متفاوت است و تنها گربه‌سانان را درگیر می‌کند و حتی به حیوانات دیگر همچون سگ‌ها نیز منتقل نمی‌شود.
صفاق نام پرده و یا لایه‌نازکی است که دیواره شکم و امعاء و احشاء داخلی شکم گربه را دربرگرفته و زمانی که گربه به بیماری پریتونیت مبتلا می‌شود در واقع این لایه دچار عفونت، التهاب و تورم شده است.
نکته جالب این است که این ویروس در دستگاه گوارش بسیاری از گربه‌ها وجود دارد؛ اما به طور معمول مشکلی ایجاد نمی‌کند. بر اثر این ویروس ممکن است بچه‌گربه‌ها به اسهال خفیفی مبتلا شوند که به این ویروس در این وضعیت ویروس روده‌ای گربه‌سانان (FeCV) گفته می‌شود. اگر این ویروس دچار جهش شود می‌تواند به بیماری خطرناک و کشنده بیماری پریتونیت عفونی گربه‌سانان تبدیل گردد. به طور معمول ویروس FeCV تنها ممکن است در 10 درصد گربه‌سانان دچار جهش شود و عامل بیماری پریتونیت عفونی گربه‌سانان گردد.
علائم بیماری پریتونیت گربه
بیماری پریتونیت گربه به دو شکل مرطوب و خشک در گربه‌ها ظاهر می‌شود که هر کدام علائم مخصوص خود را دارند. این علائم ممکن است در گربه‌های مختلف، متفاوت باشد و حتی در برخی از گربه‌ها علائم هر دو نوع خشک و مرطوب با یکدیگر مشاهده گردد.
علائم اولیه این بیماری می‌تواند در مراحل اولیه کمی مبهم و غیرمشخص باشد. این علائم شامل تب ملایم، بی‌حالی و ازدست‌دادن اشتها هستند که ممکن است طی چند روز و یا هفته ادامه داشته باشند. اگر سیستم ایمنی بدنی گربه نتواند در این مرحله با ویروس مبارزه کند و آن را بکشد بیماری به دو شکل مرطوب و خشک بروز پیدا می‌کند:
پریتونیت گربه مرطوب
زمانی که گربه به پریتونیت مرطوب مبتلا می‌شود رگ‌های خونی او آسیب می‌بینند و مایعات از عروق خونی گربه به بیرون نشت می‌کنند. بر اثر این نوع از بیماری، تجمع مایعات و التهاب در شکم و حفره‌های بدن قابل‌مشاهده است؛ مسئله‌ای که می‌تواند باعث شود بدن گربه شبیه به گلدان دیده شود. همچنین برآمدگی‌هایی همچون توده یا غده که در واقع آبسه و تورم‌اند در روده، غدد لنفاوی و سایر اندام‌ها قابل‌مشاهده است. بسیاری از گربه‌ها ممکن است دچار نارسایی کبد نیز بشوند که در نتیجه آن زردی و یرقان رخ می‌دهد.
در نتیجه بیماری پریتونیت مرطوب، ریه نیز ممکن است آب بیاورد و مشکلات تنفسی برای گربه ایجاد کند. بسیاری از گربه‌ها بر اثر این مشکل دچار خفگی می‌شوند و جان خود را از دست می‌دهند.
زمانی که گربه به پریتونیت مرطوب مبتلا می‌شود به‌سرعت حالش بد شده و با درد و ناراحتی بسیار زیادی می‌میرد. در بسیاری از موارد ممکن است پیشنهاد شود از مرگ بدون درد در این شرایط برای گربه استفاده شود تا کمتر زجر بکشد.
علائم بیماری پریتونیت مرطوب
- از دست دادن اشتها
- ضعف و بی‌حالی شدید
- کاهش وزن
- تب طولانی و بدون پاسخ به درمان
- اتساع و تورم شکم
- مشکل در تنفس در نتیجه درگیر شدن ریه
بیماری پریتونیت خشک
پریتونیت خشک یا FIP خشک نوع خفیف‌تر بیماری است. در واقع در این وضعیت سیستم ایمنی بدن گربه توانسته سرعت تکثیر سلول‌ها را کاهش دهد، هر چند نتوانسته آن را متوقف کند.
علائم پریتونیت خشک
- التهاب مغز با اثراتی همچون فلج، تشنج و لرز
- التهاب چشم در 30 درصد گربه‌ها با اثراتی همچون ترشح مایعات و خونریزی از چشم، تغییر در شکل و رنگ عنبیه، حساسیت به نور، درد شدید
- التهاب در اعضا و اندام‌های دیگر با اثراتی همچون ازکارافتادن تدریجی عضو مذکور
نشانه‌های بالینی
- ازدست‌دادن اشتها
- کاهش وزن
- تب طولانی و بدون پاسخ به درمان
راه‌های انتقال بیماری FIP در گربه‌ها
یکی از راه‌های مهم انتقال این بیماری تماس مستقیم با ترشحات بینی، بزاق دهان و مدفوع آلوده گربه است. همچنین این بیماری از مادر به فرزند نیز قابل‌انتقال است. بچه‌گربه‌هایی که از طریق مادر خود به ویروس FeCV مبتلا شده‌اند درصورتی‌که سیستم ایمنی بدنی ضعیفی داشته باشند می‌توانند به بیماری پریتونیت مبتلا شوند.
کدام گربه‌ها بیشتر در معرض بیماری پریتونیت عفونی گربه‌سانان هستند؟
گربه‌ها در شرایط زیر بیشتر در معرض این بیماری هستند:
- گربه‌هایی که در پناهگاه‌ها و پانسیون‌ها به سر می‌برند به دلیل سرایت‌پذیری بالای این بیماری، بیشتر از گربه‌های خانگی در معرض این بیماری هستند.
- به دلایل نامشخص گربه‌های نر، گربه‌های مسن، و نژاد گربه‌های خالص احتمال بیشتری دارد که به این بیماری مبتلا شوند.
- گربه‌های مبتلا به عفونت ویروس کرونای روده‌ای (FeCV) نیز ممکن است در صورت جهش این ویروس، به این بیماری مبتلا شود. جهش ویروسی بیشتر در گربه‌هایی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی قوی ندارند و یا گربه به دلایل مختلفی همچون تغییر سرپرست، تغییر خانه، سفر هوایی یا عمل جراحی در معرض استرس بالایی است.
تشخیص بیماری عفونی صفاق گربه‌سانان
متأسفانه، تشخیص این بیماری کمی سخت است و به طور معمول از روش‌هایی همچون بایوپسی یا نمونه‌برداری بافت آلوده برای تشخیص بیماری استفاده می‌کنند. با بررسی بافت دامپزشک می‌تواند تشخیص دهد که آیا گربه به این ویروس آلوده شده است یا خیر!
اگر به هر دلیلی دامپزشک نتواند نمونه‌برداری کند از روشهای زیر برای تشخیص استفاده می‌کند:
- انجام معاینه فیزیکی
- بررسی علائم بالینی
- شنیدن شرح‌حال گربه
- آزمایش خون
- آنالیز مایعات خارج شده از شکم (در نوع مرطوب بیماری)
- آزمایش PCR
درمان بیماری پریتونیت گربه
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد متأسفانه درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد. درمان‌های موجود تنها می‌توانند اندکی به تسکین وضعیت گربه کمک کنند؛ به طور مثال درمان‌های حمایتی مانند تخلیه ترشحات و مایعات عفونی به شکل موقت می‌توانند به بهترشدن حال گربه یاری رسانند.
همچنین استفاده از روشهای زیر نیز در تسکین علائم و طولانی‌شدن عمر گربه مؤثر هستند:
- استفاده از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی بدن گربه
- کاهش‌دادن واکنش‌های التهابی بدن به ویروس
- کاهش‌دادن توانایی تولیدمثل ویروس
البته به تازگی و به لطف تحقیقات گسترده در زمان فراگیری بیماری کرونا در جامعه انسانی، چند دارو و روش درمانی برای این بیماری پیشنهاد شده که نتایج قابل قبول و امیدوار کننده‌ای در زمینه درمان پریتونیت عفونی گربه‌سانان داشته است. البته این داروها و روشهای درمانی هنوز در مرحله تحقیقاتی هستند و هزینه بسیار بالایی را برای سرپرست گربه در بر دارد. اما امید میرود که در طول زمان و پیشرفت تحقیقات، درمانی کامل، قطعی و کم هزینه برای این بیماری مهلک و کشنده ابداع شود.
عمر گربه مبتلا به بیماری پریتونیت عفونی گربه‌سانان چقدر است؟
متأسفانه این بیماری کشنده و خطرناک است. گربه‌های مبتلا به نوع مرطوب بیماری پریتونیت در عرض چند روز یا چند هفته جان خود را از دست می‌دهند. گربه‌های مبتلا به بیماری پریتونیت خشک ممکن است تا چند ماه زنده بمانند.
روشهای پیشگیری از ابتلا به بیماری FIP
ازآنجایی‌که فعلاً بیماری پریتونیت عفونی گربه‌سانان درمان قطعی ندارد، بهترین کار این است که از ابتلای گربه به این ویروس جلوگیری شود. روشهای زیر می‌توانند کمک کنند تا گربه کمتر در معرض این بیماری باشد:
- خودداری از بردن گربه به مکان‌هایی که چندین گربه در آن به سر می‌برند نیز می‌تواند مفید باشد. هرچه تعداد گربه‌ها بالاتر رود احتمال وجود این ویروس بیشتر می‌شود.
- بررسی‌کردن وضعیت بهداشت در پانسیون، زمانی که می‌خواهید گربه خود را به آنجا ببرید نیز بسیار لازم است. هرچند توصیه می‌شود گربه کمتر به پانسیون سپرده شود.
کلام پایانی
بیماری پریتونیت عفونی گربه‌سانان یک بیماری کشنده و دردناک در گربه‌ها است که به دلیل نداشتن هیچ‌گونه درمانی می‌تواند گربه‌ها را در عرض چند روز و یا چند ماه از پای درآورد. بیماری FIP در دو شکل خشک و مرطوب دیده می‌شود و بر اثر ویروس کرونای گربه‌سانان این حیوانات را مبتلا می‌کند. این بیماری لایه‌نازک دیواره شکم و امعاء و احشاء داخلی را درگیر می‌کند و نشانه‌های اولیه آن عفونت، التهاب و تورم این لایه‌نازک از بدن است. ازآنجایی‌که این بیماری درمان ندارد توجه به روشهای انتقال آن که تماس با بزاق آلوده، ترشحات بینی و مدفوع است بسیار اهمیت پیدا می‌کند. این بیماری در گربه‌هایی که در پانسیون‌ها نگهداری می‌شوند بیشتر به چشم می‌خورد و گربه‌های خانگی کمتر در معرض آن قرار دارند.
منابع :
