وقتی گربه خود را عاشقانه دوست دارید، پس بهتر است نسبت به حفظ سلامتی حیوان خانگی خود نیز هر کاری که از دست‌تان بر می‌آید را برایش انجام دهید. یکی از این کارهای مهم شناخت بیماریهای گربه ها است. گربه ها نیز مانند انسان‌ها بیمار میشوند و باید هر چه سریع‌تر تحت درمان قرار گیرند.
هر یک از بیماریهای گربه ها علائم و درمان مختص به خود را دارند. شناخت علائم با پیشگیری اولیه از سوی شما همراه است اما تشخیص دقیق و ارائه درمان مناسب باید تحت نظر دامپزشک صورت گیرند. شما با شناخت بیماری های گربه میتوانید در شرایط اورژانسی جان حیوان دوست داشتنی خود را نجات دهید. در این مقاله به طور کامل در مورد انواع بیماریهای گربه ها صحبت میکنیم.
بیماری های رایج در بچه گربه ها
چندین دسته از بیماریهای گربه از جمله انگل‌ها (انگلهای گوارشی، جرب گوش، کک و کنه در گربه)، عفونتهای بخش فوقانی دستگاه تنفس، قارچ پوستی و عفونتهای ویروسی که بیشتر در بچه گربه ها شایع هستند، میتوانند بر سیستم ایمنی بچه گربه شما تأثیر بگذارند. در ادامه به این بیماریها می‌پردازیم:
انگل‌ها
خبر خوب در مورد انگل‌ها این است که بیشتر آنها به راحتی قابل پیشگیری هستند. اما خبر بد این است که انگل‌ها میتوانند هم برای انسان و هم سایر حیوانات خانگی خطرناک و مسری باشند و عواقب جدی برای سلامتی داشته باشند. انگل‌ها به خصوص برای بچه گربه ها میتوانند کشنده باشند. انگل‌ها به انواع زیر تقسیم میشوند:
1- کرم‌ها و تک یاخته‌های گوارشی
کرم‌ها و تک یاخته‌های روده‌ای ممکن است باعث کاهش وزن، استفراغ، اسهال و کم آبی بدن شوند و به طور کلی بر اشتهای بچه گربه شما تأثیر بگذارند. کرم روده ای در گربه، اغلب از طریق شناورسازی مدفوع تشخیص داده میشوند و براساس نوع انگل درمان میشوند. گاهی اوقات، کرم‌ها در مدفوع بچه گربه دیده میشوند اما اغلب، دامپزشک شما باید به دنبال تخم‌ها یا تک یاخته‌ها در زیر میکروسکوپ باشد.
2- انگلهای خارجی شامل کک و کنه و جرب گوش
کک‌ها و کنه‌ها و جرب گوش در گربه به راحتی دیده میشوند زیرا انگل‌هایی خارجی در نظر گرفته میشوند. جاروبرقی و شستن مکرر رختخواب بچه گربه منجر به حذف تخم‌ها از محیط زندگی حیوان میشود. جرب گوش میتوانند به صورت ذرات سیاه و خارش‌دار در گوش ظاهر شوند، اما برای تشخیص قطعی نیاز است که دامپزشک از گوش گربه نمونه گیری انجام دهد. توجه داشته باشید که چیزی در گوش گربه خود قرار ندهید، مگر اینکه دامپزشک شما دستور دهد.
عفونتهای بخش فوقانی دستگاه تنفس
عامل عفونتهای تنفسی فوقانی (Feline Upper Respiratory Infection) که به اختصار URI یا URTD هم نامیده میشود، مجموعهای از باکتری‌ها و ویروس‌های قابل انتقال هستند که میتوانند بر بخش فوقانی دستگاه تنفس و چشم‌های گربه تأثیر بگذارند و به بخش تحتانی دستگاه تنفس گسترش یافته و باعث عفونت ریه (ذات الریه) شوند.
علل شایع عفونت بخش فوقانی دستگاه تنفس در گربه ها عبارتند از:
عوامل ویروسی
- ویروس هرپس نوع 1 گربه (FHV-۱) یا رینوتراکیت ویروسی گربه (FVR)
- کلسی ویروس گربه (FVC)
- رتروویروس گربه مانند ویروس نقص ایمنی گربه (FIV) یا ویروس لوسمی گربه (FeLV)
عوامل باکتریایی
- Bordetella bronchiseptica (B. bronchiseptica)
- کلامیدوفیلا فلیس (C. felis)
- مایکوپلاسما spp
بیشتر گربه ها در معرض عفونتهای تنفسی فوقانی هستند اما معمولاً بدون علامت خواهند بود. علائم عفونتهای تنفسی فوقانی شامل موارد زیر هستند:
- ترشح سبز یا زرد از چشم و بینی
- عطسه
- تنفس صدا دار (خس خس)
- کاهش اشتها
- بی‌حالی و مشکل در تنفس
دامپزشک میتواند به شما کمک کند تا درمان مناسب برای کمک به گربه خود را پیدا کنید. اغلب اوقات، این عفونتها در گربه ها با آنتی بیوتیک، داروهای چشمی، نبولیزاسیون یا داروهای ضد ویروسی درمان میشوند.
درماتوفیتوز
درماتوفیتوز یک عفونت قارچی است که در بعضی از موارد بین انسان و سایر حیوانات مسری است. این بیماری میتواند در هر سنی رخ دهد اما به نظر می‌رسد در بچه گربه ها شایع‌تر است. قارچ پوستی به صورت ریزش مو و پوسته پوسته شدن و خارش پوست ظاهر میشود اما محل و خارش میتوانند متفاوت باشند. دامپزشک شما برای تشخیص ممکن است بخواهد نمونه را کشت دهد یا به بصورت مستقیم زیر میکروسکوپ بررسی کند. توجه داشته باشید که تجویز دارو حتماً باید زیر نظر دامپزشک باشد.
عفونتهای ویروسی
انواع مختلفی از عفونتهای ویروسی در گربه ها وجود دارند که باید از ماهیت آنها آگاه باشید. ویروس نقص ایمنی گربهسانان (FIV)، ویروس لوسمی گربهسانان (FeLV)، پریتونیت عفونی گربهسانان (FIP) و پنلکوپنی بیماریهای بسیار متفاوتی هستند اما همگی روی گلبولهای سفید خون گربه تأثیر میگذارند. برای این بیشتر این بیماریها هیچ درمانی کاملاً مؤثری وجود ندارد و فقط علائم آنها کنترل میشود میشوند. خبر خوب این است که واکسنهایی وجود دارند که میتوانند از پنلکوپنی (واکسن سهگانه گربه ها) جلوگیری کنند.
در ادامه به طول مفصل در مورد انواع عفونتهای ویروسی صحبت میکنیم:
1- ویروس لوسمی گربه سانان (FeLV)
لوسمی گربهسانان بیماری است که به طور معمول از طریق بزاق (تماس بینی به بینی) یا زخمهای ناشی از گاز گرفتگی منتقل میشود. همچنین میتواند از طریق مدفوع، نظافت یا اسباب بازی‌ها یا ظروف مشترک نیز منتقل شود. لوسمی گربهسانان همچنین میتواند از طریق شیر و خون در دوران بارداری از مادر به بچه‌ها منتقل شود. از آنجایی که لوسمی گربهسانان باعث سرکوب سیستم ایمنی و کم خونی میشود، ممکن است به صورت بی‌حالی، رنگ پریدگی لثه، مشکل در تنفس و عفونتهای مزمن مختلف ظاهر شود.
درمان این عارضه به انتقال خون و مراقبتهای حمایتی بر اساس علائم نیاز دارد. همه گربه ها باید قبل از معرفی به گربه های دیگر برای این بیماری آزمایش شوند. در حال حاضر، واکسن لوسمی گربهسانان فقط برای گربه های خارج از منزل توصیه میشود. البته این واکسن در ایران وجود ندارد. گربه های مبتلا به این بیماری بهتر است، جدا از سایر گربه ها نگهداری شوند.
2- پن لکوپنی
پن لکوپنی که به آن دیستمپر گربهسانان نیز میگویند، از راه دهانی-مدفوعی (از طریق تماس با دهان یا بینی با ترشحات آلوده) منتقل میشود و باعث بی‌حالی، تب، استفراغ و اسهال میشود. از طریق آزمایش نمونه مدفوع میتوان پن لکوپنی را تشخیص داد. درمان در درجه اول شامل مراقبتهای حمایتی است. خوشبختانه، بیشتر موارد پن لکوپنی بدون علامت یا خفیف هستند اما میتوانند به ویژه برای بچه گربه ها کشنده باشند.
3- ویروس نقص ایمنی گربه سانان (FIV)
ویروس نقص ایمنی گربهسانان شبیه HIV انسان است اما به انسان قابل انتقال نیست. ویروس نقص ایمنی گربهسانان اغلب از طریق شیر و خون از مادر منتقل میشود. پس از تولد، از طریق تماس با مواد دفعی بدن منتقل میشود. درست مانند HIV، ویروس نقص ایمنی گربهسانان باعث سرکوب سیستم ایمنی میشود و میتواند به روش‌های بی‌شماری ظاهر شود. معمولاً گربه های مبتلا به ویروس نقص ایمنی گربه دارای عفونتهای تنفسی فوقانی مزمن یا سایر عفونتها هستند.
آزمایش خون برای ویروس نقص ایمنی گربه مورد نیاز است و مراقبتهای حمایتی در صورت نیاز ارائه میشوند. متاسفانه هنوز هیچ واکسنی برای این بیماری وجود ندارد. مهم است که گربه های جدید قبل از قرار گرفتن در کنار گربه های دیگر برای ویروس نقص ایمنی گربهسانان و لوسمی گربهسانان آزمایش شوند.
بیماری های رایج در گربه های بالغ
گربه های بالغ نیز به بسیاری از بیماریهایی شایع بین بچه گربه ها مانند انگل‌ها (کک و کنه، انگلهای گوارشی)، عفونتهای تنفسی فوقانی، لوسمی گربهسانان، ویروس نقص ایمنی گربهسانان و پن لکوپنی مبتلا میشوند. با این حال، با افزایش سن، گربه میتوانند به مشکلات دیگری مانند دیابت، بیماری دستگاه ادراری، بیماری دندانی، انواع سرطان، بیماریهای مزمن کلیوی (CKD)، پرکاری تیروئید یا انواع مشکلات قلبی مثل کاردیومیوپاتی اتصاعی (HCM) مبتلا شوند.
در ادامه به معرفی بیماریهای رایج در گربه های بالغ می‌پردازیم:
دیابت در گربه ها
دیابت در گربه‌ها نوعی بیماری است که اغلب با کنترل وزن قابل پیشگیری میباشد. باید بدانید که گربه های چاق بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیابت هستند. دیابت بیماری است که بر تولید و پاسخ انسولین تأثیر میگذارد. این موضوع باعث میشود که قند خون به جای مصرف در مغز و ماهیچه‌ها و سایر بافت‌هایی که برای انرژی به قند نیاز دارند، در خون باقی بمانند. گربه های مبتلا به دیابت اغلب اشتهای زیادی دارند اما وزن کم میکنند، آب بیشتری می‌نوشند و ادرار بیشتری تولید میکنند و اغلب استفراغ و اسهال دارند.
دیابت از طریق آزمایش تشخیص داده میشود. مدیریت این عارضه از طریق رژیم غذایی، کنترل وزن و تزریق انسولین انجام میشود. این بیماری میتواند شانس ابتلا به عفونتهای دستگاه ادراری را افزایش دهد زیرا قند اضافی در خون وارد ادرار میشود و قند موجود در ادرار یک منبع غذایی مناسب برای رشد باکتری‌ها است.
بیماری دستگاه ادراری تحتانی گربه
بیماری بخشهای تحتانی دستگاه ادراری گربه (FLUTD)، به عفونتهای دستگاه ادراری و همچنین التهاب مجاری ادراری و دفع نامناسب (ادرار کردن خارج از بستر) اشاره دارد. اغلب اوقات، گربه های مبتلا به این عارضه صدای خاصی از خود در می‌آورند، بی‌قرار میشوند، خارج از بستر ادرار یا مدفوع میکنند و ادرار خونی دارند.
استرس، ژنتیک، رژیم غذایی، جنسیت و عادات نظافتی همگی میتوانند به مشکلات ادراری دامن بزنند. سیستیت یعنی التهاب مثانه، که اغلب در اثر استرس ایجاد میشود، بنابراین شناسایی منابع استرس و محدود کردن آنها میتواند مفید باشد. گاهی اوقات، شناسایی منابع استرس ممکن است دشوار باشد. برای مثال، ارتباط گربه خانگی شما با یک گربه بیرونی میتواند به افزایش استرس در گربه شما منجر شود.
سیستیت میتواند باعث ادرار خونی، دفع نامناسب و یا زور زدن برای اجابت مزاج شود. عفونتهای دستگاه ادراری (UTI) شامل حضور باکتری هستند ولی میتوانند از استرس ناشی شده باشند. با این حال، عفونت ادراری ممکن است ناشی از تنگی مجرای ادرار، نظافت نامناسب به خصوص اگر گربه چاق باشد. همچنین رسوبات ادراری یا سنگهای ادراری هم میتواند باعث سیستیت شود. به همین دلیل است که دامپزشک به یک نمونه ادرار برای تشخیص و درمان مناسب گربه نیاز دارد.
گاهی آزمایش خون و اشعه ایکس یا سونوگرافی نیز توصیه میشوند. اگر گربه شن یا سنگهایی داشته باشد که مجرای ادرار را به طور کامل مسدود میکنند، که این امر میتواند باعث پارگی مثانه حیوان شود، که این موضوع میتواند کشنده باشد. گربه های نر بیشتر مستعد انسداد هستند زیرا مجرای ادراری باریک‌تری دارند. درمان میتواند شامل آنتی بیوتیک، رژیم‌های غذایی درمانی، داروهای ضد اسپاسم برای کمک به آسان‌تر شدن ادرار باشد.
گربه به ندرت ممکن است دچار انسدادی شود که به جراحی احتیاج داشته باشد. مدیریت وزن، تغذیه با غذای باکیفیت، تمیز نگه داشتن بستر، کاهش عوامل استرس‌زا، میتوانند به کاهش بروز مشکلات ادراری کمک کنند.
بیماری های دندانی در گربه ها
بیماری دندانی چیزی است که نظارت بر آن برای صاحبان گربه دشوارتر است، به خصوص اگر گربه شما دوست نداشته باشد صورت یا دهانش لمس شود. مسواک زدن و یا استفاده از اسپری دندان برای گربه ها در جوانی میتواند به کند کردن پیشرفت بیماری دندان کمک کند. بهترین راه برای حفظ بهداشت دهان و دندان این است که دندانهای گربه خود را مسواک بزنید و جرم گیری دوره‌ای توسط دامپزشک را انجام دهید.
علائم بیماری دندان شامل موارد زیر هستند:
- بوی بد دهان
- کاهش علاقه به غذا
- مالش صورت
- تورم در یک طرف صورت
انواع رایج سرطان در گربه های بالغ
سرطان یک بیماری ناگوار در همه گونه‌هاست و میتواند در اشکال و اندام‌های مختلف ایجاد شود. علائم سرطان بستگی به این دارند که کدام اندام درگیر بیماری شده است. شایع‌ترین سرطان‌های تشخیص داده شده در گربه های بالغ شامل لنفوم، لوسمی گربهسانان، سرطان پستان، کارسینوم سلولهای پوششی و فیبروسارکوم هستند.
لنفوم میتواند موضعی باشد و بر اندامی مانند کلیه تأثیر بگذارد یا در سراسر روده منتشر شود. لنفوم روده‌ای میتواند باعث استفراغ، اسهال، کاهش وزن و بی‌حالی شود. معمولاً برای تشخیص قطعی هر نوع سرطان، آزمایش خون و اشعه ایکس یا سونوگرافی همراه با بیوپسی (برداشتن قسمتی از بافت بدن) مورد نیاز است. با این حال، انواع دیگری از سرطان وجود دارند که بر هر عضوی از بدن تأثیر میگذارند. هر توده‌ای باید توسط دامپزشک بررسی شود. اغلب در سرطان‌ها با وجود اشتهای خوب گربه، وزن حیوان کم میشود.
بیماری مزمن کلیوی
متأسفانه بیماری مزمن کلیوی (CKD) با افزایش سن در گربه ها بیشتر رخ میدهد. کلیه‌ها سموم را دفع میکنند و به تولید گلبولهای قرمز خون و تنظیم الکترولیت‌های کمک خواهند کرد. از آنجایی که در بیماری کلیه‌ها توانایی عملکردی خود را از دست میدهند، علائمی مانند افزایش تشنگی و ادرار، استفراغ، اسهال، کاهش اشتها و کاهش وزن را نشان میدهند و در مراحل بعدی میتوانند باعث مشکلات عصبی و زخم در دهان و مجرای روده شوند.
دامپزشک شما باید آزمایش خون، آزمایش ادرار و احتمالاً عکس برداری با اشعه ایکس یا سونوگرافی انجام دهد تا بیماری کلیوی را به درستی تشخیص دهد. تشخیص زودهنگام اختلال عملکرد کلیه برای کمک به گربه شما برای زندگی طولانی‌تر و سالم‌تر مهم است.برخی از بیماریهای کلیوی قابل درمان نیستند، اما با رژیم غذایی مناسب و مراقبتهای حمایتی مانند نوشیدن مایعات زیاد قابل کنترل است.
پرکاری تیروئید در گربه ها
پرکاری تیروئید یک بیماری غدد درون ریز است که میتواند باعث استفراغ، اسهال، افزایش تشنگی، ادرار و فعالیت همراه با کاهش وزن با وجود افزایش اشتها شود. تیروئید پرکار نیز میتواند بر ضربان قلب و فشار خون تأثیر بگذارد که این به نوبه خود بر کلیه‌ها، قلب و چشم‌ها اثر نامطلوب خواهد داشت. در صورت مشاهده هر یک از علائم مهم است که به دامپزشک خود مراجعه کنید زیرا پرکاری تیروئید را میتوان با داروهایی که عملکرد تیروئید را سرکوب میکنند، رژیم غذایی و گاهی جراحی کنترل کرد. پرکاری تیروئید با آزمایش خون از جمله آزمایش تیروئید و بررسی فشار خون، تشخیص داده میشود. پرکاری تیروئید در صورت عدم درمان میتواند باعث آسیب به قلب، کوری و نارسایی کلیه شود.
بیماری قلبی در گربه ها
کاردیومیوپاتی اتصاعی (HCM) اغلب از طریق سمع سوفل (صدای غیرطبیعی قلب) با گوشی پزشکی، تست نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام (EKG) غیرطبیعی و افزایش فشار خون تشخیص داده میشود. اشعه ایکس به رد سایر مشکلات کمک میکند اما نمیتواند درون قلب را ببیند. کاردیومیوپاتی اتصاعی باعث ضخیم شدن دیواره‌های قلب میشود. این ضخیم شدن باعث تغییراتی در حفره‌های درون قلب شده اما به ندرت اندازه کلی قلب را تغییر میدهد.
اکوکاردیوگرام یک سونوگرافی از قلب است تا بتوان داخل قلب را ارزیابی کرد. گاهی اوقات، علل دیگری برای سوفل قلبی مانند مشکلات دریچه یا کرم قلب وجود دارد. کاردیومیوپاتی اتصاعی را نمیتوان درمان کرد، اما میتوان آن را با کنترل وزن، داروهای فشار خون (در صورت نیاز) و داروهای قلبی از جمله مسدود کننده‌های کانال کلسیم، بتا بلوکرها یا دیورتیک‌ها مدیریت نمود.
علائم بیماری قلبی گربه ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- از تنگی نفس، تنفس با دهان باز (مورد اورژانسی)
- افزایش تعداد تنفس
- لثه‌های آبی یا بنفش (مورد اورژانسی)
- افزایش پنهان شدن گربه
- تنبلی و عدم تحرک
بیماریهای ناشی از گاز گرفته شدن گربه ها
زخمهای ناشی از گاز گرفتن در گربه‌ها رایج و معمولاً طبیعی هستند. جنگیدن یک پاسخ رفتاری برای دفاع از قلمرو آنهاست. گربه‌های نر بیشتر دعوا میکنند و بیشتر از ماده‌ها آسیب‌های ناشی از گاز گرفتن را متحمل میشوند. بیشتر زخمهای درمان نشده منجر به عفونت میشوند، بنابراین درمان برای جلوگیری از وقوع بیماری جدی ضروری است.
عفونتهای موضعی مانند آبسه از عوارض رایج زخم گاز گرفتگی هستند. اگر این زخم‌ها درمان نشوند، مشکلات جدی‌تری مانند سلولیت و بیماریهای سیستمیک که منجر به عفونت و حتی سپسیس (عفونت خون) میشود، ممکن است رخ دهد.
علائم بیماریهای ناشی از گاز گرفته شدن گربه ها عبارتند از:
- تورم زیر پوست (با لمس دردناک میشود)
- لنگیدن
- بی‌حالی
- تب
- نظافت بیش از حد ناحیه آسیب دیده
- بی‌حالی و تب
- سلولیت (عفونت باکتریایی بافت زیر پوست)
- آرتریت سپتیک، استئومیلیت (عفونت مفصل یا استخوان) (در شرایط بسیار نادر)
دامپزشک با بررسی کل بدن گربه، زخمهای حیوان را ضدعفونی کرده و آنتی بیوتیک تجویز میکند. اگر دامپزشک شما زخم‌ها را در عرض 24 ساعت با آنتی بیوتیک درمان کند، به احتمال زیاد از عفونت موضعی یا بروز آبسه جلوگیری میشود.
اگر گربه شما بلافاصله آنتی بیوتیک دریافت نکند، احتمالاً آبسه وجود دارد که منجر به درمان بیشتر و سختتر میشود. زخمهای وسیع‌تر ممکن است نیاز به دبریدمان (برداشتن بافت‌های ناسالم) داشته باشند. پیشگیری برای جلوگیری از آسیب‌های گازگرفتگی ضروری است. عقیم کردن گربه ممکن است رفتارهای که منجر به دعوای میشوند را کاهش دهد.
کلام آخر
داشتن یک گربه بیمار میتواند شما را به شدت آزرده خاطر کند. اما اگر هر علامتی را به موقع تشخیص دهید و گربه شما به صورت سالانه چکاپ شود، هر بیماری قبل درمان است. همچنین واکسیناسیون گربه ها نقش بسیار مهمی در کنترل بیماریها دارد.
نکته مهمی که باید انجام دهید این است که وزن گربه خود را در حد تعادل نگه دارید و غذای باکیفیت به حیوان خود بدهید. همچنین عشق فراوان، آب تازه و مسواک زدن را از گربه خود دریغ نکنید. میزان اشتها، تشنگی و علائم دیگر گربه خود را کنترل کنید. اگر متوجه کاهش وزن بدون دلیل مشخص، کاهش یا افزایش تشنگی و اشتها، تغییر در ادرار، استفراغ یا اسهال شدید، باید به دامپزشک مجرب مراجعه کنید.
منابع:
