بیماری دیسپلازی مفصل لگن در سگ‌ها یک وضعیت دردناک است که می‌تواند کیفیت زندگی سگ را بسیار کاهش دهد. شناخت این بیماری برای سرپرست سگ بسیار مهم است؛ زیرا دیسپلازی هیپ سگ یک بیماری شایع در این حیوانات است که باعث ضعف و ناتوانی سگ و در نهایت بروز آرتروز می‌شود.
دیسپلازی باعث تغییر و رشد غیرعادی مفصل استخوان ران و مفصل لگن سگ می‌گردد و بسیاری از فعالیت‌های او را با مشکل مواجه می‌سازد. بر اساس آمارها حدود 20 درصد از نژادهای بزرگ دچار این بیماری می‌شوند؛ بنابراین آشنایی با این بیماری از اهمیت خاصی برخوردار است. در مقاله امروز به بیماری دیسپلازی مفصلی در سگ‌ها بیشتر خواهیم پرداخت.
بیماری دیسپلازی مفصل در سگ‌ها چیست؟
بیماری دیسپلازی مفصل لگن یک بیماری بسیار شایع در میان سگ‌ها است که به شکل ارثی به آنها منتقل می‌شود و بیشتر مرتبط با نوع نژاد سگ‌ها است. امکان انتقال این بیماری تا 95 درصد از طریق ژن است؛ به طور مثال سگ‌های ژرمن شپرد بیشتر در معرض این بیماری هستند. هرچند عوامل محیطی مانند وزن، میزان تحرک، تغذیه، عفونت و التهاب مفصلی می‌توانند از عوامل دیگر ایجادکننده آن باشند.
بر اثر دیسپلازی مفصل یا دررفتگی لگن، سر استخوان ران به شکل صحیح در استخوان لگن قرار نمی‌گیرد و باعث لنگیدن و درد در حیوان می‌شود.
بر اثر این عارضه غضروف در ناحیه استخوان ران و لگن از بین می‌رود یا آسیب بسیار شدیدی می‌بیند و این مشکلات به‌مرور باعث بروز آرتروز می‌شوند. دیسپلازی مفصلی شباهت‌های بسیاری به بیماری دیسپلازی انسان‌ها دارد. این بیماری سگ قابل‌انتقال نیست و در انسان‌ها به دلایل هورمونی رخ می‌دهد.
نژادهای مستعد بیماری دیسپلازی مفصلی لگن در سگ‌ها
بیماری دیسپلازی لگن در سگ‌هایی با نژاد بزرگ و تنومند بیشتر شایع است و دلیل آن می‌تواند نقش اضافه‌وزن در این سگ‌ها باشد.
این بیماری بیشتر در نژادهای زیر دیده می‌شود:
- سنت برنارد
- گریت دین
- چساپیک بای رتریور
- ژرمن شپرد
- گلدن رتریور
- لابرادور رتریور
- ماستیف
- سگ سرابی
- نیوفاندلند
دلایل ابتلا به بیماری دیسپلازی مفصلی لگن سگ
دلایل متعددی می‌توانند باعث ایجاد دیسپلازی هیپ سگ شوند. اصلی‌ترین دلیل این بیماری همان‌طور که گفته شد نژاد سگ و وراثت است. علاوه بر این دلایل، وزن نامناسب، تغذیه نامتعادل، سرعت رشد بیش از حد، حرکات ورزشی و موارد این چنینی می‌توانند عامل ژنتیکی را تشدید کنند. به‌صورت کلی می‌توان دلایل ابتلا به بیماری دیسپلازی مفصلی لگن سگ را به شکل زیر بیان کرد:
- عقیم‌سازی زودرس (پیش از بلوغ)
- آسیب در سنین پایین
- چاقی و تغذیه بیش از حد
- پارگی رباط در سنین پایین
- رشد بیش از حد مفصل در سنین پایین
- انجام حرکات تکراری که بیش از حد بر روی مفاصل شکل گیرنده اثر بگذارند (دویدن‌های یک توله‌سگ زیر یک سال)
علائم بیماری دیسپلازی هیپ در سگ‌ها
علائم بیماری دیسپلازی هیپ در برخی از سگ‌ها از چهارماهگی خود را نشان می‌دهد. در سگ‌های بزرگ‌تر با افزایش سن و زمانی که سگ به آرتروز مبتلا می‌شود نشانه‌ها آشکار می‌شوند. در هر دو دسته، علائم با توجه به شدت بیماری، سطح التهاب، میزان شلی مفصل، و مدت‌زمان ابتلای سگ می‌تواند متغیر باشد. از جمله علائم این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
بی‌حالی و نداشتن انرژی
یکی از علائم ابتلا به دیسپلازی هیپ عدم انرژی و بی‌حالی در سگ‌ها است. در واقع سگ‌ها به دلیل مشکلی که دارند چندان تمایلی به ایستادن، حرکت و انجام کارهای مختلف ندارند و این مسئله بر روی فعالیت بدنی آنها تأثیر می‌گذارد. باید دانست این نشانه می‌تواند به دلیل بیماری‌های دیگر نیز رخ دهد و تشخیص آن با دامپزشک است.
مشکل در حرکت
یکی از نشانه‌های واضح بیماری دیسپلازی مفصلی لگنی سگ‌ها، مشکلات حرکتی است. سگ مبتلا در حین راه‌رفتن خود می‌لنگد و حتی ممکن است صدای مفاصلش شنیده شوند. اندام آسیب‌دیده ممکن است واکنش شدیدی را به لمس نشان دهد. در واقع لنگیدن و یا تغییر در طرز راه‌رفتن سگ به او کمک می‌کند تا درد کمتری را احساس کند. سگ با افزایش سن دچار مشکلات بیشتری در وضعیت خود می‌شود و حتی ممکن است دیگر قادر به راه‌رفتن نباشد.
ازدست‌دادن عضله در ران
به دلیل عدم استفاده سگ از عضلات ران، به‌خصوص در هنگام فعالیت‌های نظیر دویدن و پریدن مشکل آتروفی عضلات ران به وجود می‌آید. این علامت شاید در مراحل آخر بیماری در سگ قابل‌مشاهده باشد. رسیدن وضعیت سگ به این مرحله نشان‌دهنده این است که صاحب سگ بسیاری از علائم را در سگ خود، قبل از این مشکل تشخیص نداده است.
سایر علامت‌های بیماری دیسپلازی هیپ سگ
- احساس درد
- کاهش فعالیت
- سفت‌شدن یا لنگیدن پا
- داشتن مشکل در هنگام ایستادن
- صدای ترک‌خوردن و ترکیدن مفاصل بدن
- بزرگ‌شدن قابل‌توجه عضلات شانه
تشخیص بیماری دیسپلازی در سگ‌ها
همان‌طور که اشاره شد دیسپلازی در سنین ۴ ماهگی و همچنین در سنین کهن‌سالی سگ خود را نشان می‌دهد:
راه‌های تشخیص دیسپلازی مفصل ران در توله‌سگ‌ها
برای اینکه تشخیص دهید توله‌سگ شما دچار مشکل دیسپلازی است می‌توانید علائم زیر را در او بررسی کنید:
مشکل حرکتی
مشکلات حرکتی در بین سنین ۴ تا 12 ماهگی خود را نشان می‌دهند. در این وضعیت توله‌سگ از پاهای عقبی خود استفاده کمی می‌کند و قدم‌های کوچکی بر می‌دارد. حرکت او همیشه با مکث و توقف همراه است و گاه ممکن است پاهایش هنگام راه‌رفتن دچار لرزش باشند.
تمایل به استراحت
در اثر ابتلا به این بیماری، بسیاری مواقع توله‌سگ به استراحت‌های طولانی پس از بازی احتیاج دارد و پس از آن تمایلی به بلندشدن احساس نمی‌کند. دلیل این مسئله سفت‌شدن لگن در هنگام استراحت است.
عدم تمایل به پریدن
توله‌سگی که به دیسپلازی هیپ مبتلا شده از پریدن خودداری می‌کند و این یکی دیگر از نشانه‌های ابتلا به این بیماری است.
تشخیص دیسپلازی مفصل ران در سگ‌های مسن
در سگ‌های مسن تشخیص این بیماری می‌تواند به شکل زیر باشد:
داشتن حرکت پرش خرگوشی
حرکت پرش خرگوشی به وضعیتی گفته می‌شود که سگ شما پاهایش را در کنار یکدیگر نگه می‌دارد و به‌جای راه‌رفتن معمولی، می‌پرد.
نحوه بلندشدن و درازکشیدن
اگر سگ پس از زمان استراحتش تمایلی به ایستادن یا راه‌رفتن ندارد شما باید نسبت به بروز این بیماری در او شک کنید.
توجه به صدای استخوان‌ها
اگر از سگ شما در هنگام راه‌رفتن صدایی همچون ترک‌خوردگی استخوان‌ها شنیده می‌شود به‌احتمال زیاد به بیماری دیسپلازی مبتلا شده است.
بررسی پاهای سگ
به دلیل اینکه سگ مبتلا به دیسپلازی لگن، از پاهای عقب خود کمتر استفاده می‌کند توده عضلانی این پاها دچار کاهش می‌شود و شما با بررسی پاها می‌توانید به‌راحتی استخوان‌های او را لمس کنید.
زمانی که علائم بالا را در سگ خود مشاهده کردید حتماً باید سگ را نزد دامپزشک ببرید. دامپزشک در ابتدا راه‌رفتن سگ را بررسی می‌کند و شکل دقیق مفاصل را معاینه می‌نماید. ممکن است در مراحل بعدی رادیوگرافی پشت‌پاها، لگن و ستون فقرات لازم باشد.
درمان دیسپلازی هیپ سگ‌ها
برای درمان دیسپلازی مفصلی لگنی در سگ‌ها روش‌های متعددی وجود دارد که می‌تواند از اصلاح شیوه زندگی تا جراحی باشد. اگر بیماری سگ شدید نباشد و یا به دلایل پزشکی و یا مالی امکان جراحی وجود نداشته باشد، ممکن است روش‌های غیرجراحی پیشنهاد شود.
روش‌های غیرجراحی
به طور معمول دامپزشک روش‌های زیر را برای درمان غیرجراحی پیشنهاد می‌دهد:
- فیزیوتراپی
- کاهش وزن
- استفاده از داروهای ضدالتهاب (کورتیکواستروئیدها)
- محدودیت ورزش به‌خصوص بر روی سطوح سخت
- استفاده از مکمل‌های مفصلی
- استفاده از اصلاح‌کننده‌های مایع مفصلی
روش‌های جراحی
درصورتی‌که جراحی نیاز باشد از چندین روش مختلف می‌توان در جراحی استفاده کرد که رایج‌ترین آنها به شرح زیر هستند:
- استئوتومی دو یا سه‌گانه لگن (DPO/TPO)
- استکتومی سر فمورال (FHO)
- تعویض کامل مفصل لگن (THR)
درمان‌های خانگی دیسپلازی هیپ سگ
در برخی موارد درمان خانگی می‌تواند به بهبود بیماری دیسپلازی هیپ سگ کمک نماید. شما می‌توانید برای استفاده از این روش‌ها با دامپزشک خود مشورت نمایید. این راهکارها به شرح زیر هستند:
- سگ را از هوای مرطوب و سرد دور نگه دارید.
- یک بطری آبگرم به مدت 15 دقیقه و دو بار در روز بر روی ناحیه ماساژ دهید.
- عضلات اطراف مفاصل ران را به‌آرامی حداکثر به مدت 10 دقیقه به‌خوبی ماساژ دهید.
- ازآنجاکه راه‌رفتن بر روی سطوح لغزنده برای سگ‌های مبتلا به دیسپلازی سخت است کف خانه را با فرش یا موکت بپوشانید و همچنین برای سوارشدن به ماشین یک سطح شیب‌دار فرش شده برایشان ایجاد کنید.
- یک‌تخت سفت و ارتوپدی برای سگ بخرید.
رژِیم غذایی سگ مبتلا به دیسپلازی
ازآنجایی‌که وزن سگ در سایش و پارگی لگن نقش دارد باید به غذای سگ خود توجه کاملی داشته باشید. سگ‌های نژاد بزرگ به طور معمول رژیم غذایی حاوی مکمل‌های مفصلی همچون «گلوکزامین» دارند. اگر سگی مبتلا به آرتروز باشد این ماده حتماً در رژیم غذایی او باید حضور داشته باشد. در کنار رژیم غذایی که باید زیر نظر دامپزشک باشد استفاده از مکمل‌هایی مناسب که حاوی گلوکزامین و «کندرویتین» هستند توصیه می‌شود.
آیا پیشگیری از بیماری دیسپلازی مفصلی لگنی در سگ‌ها امکان‌پذیر است؟
شما نمی‌توانید همه عوامل مسبب این بیماری را کنترل؛ اما می‌توانید با انجام اقداماتی خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهید. سالم نگه‌داشتن سیستم اسکلتی سگ باید از سنین جوانی او با تغذیه و رژیم مناسب آغاز شود. تغذیه نقش مهمی در رشد کامل استخوان‌ها و مفاصل سالم دارد و همچنین از «رشد بیش از حدی» که باعث بروز این بیماری می‌شود جلوگیری می‌کند. داشتن سطح مناسبی از ورزش و رژیم غذایی نیز می‌تواند از چاقی جلوگیری کند که یکی از عوامل ابتلا به این بیماری است. جدای این موارد غربالگری‌های بهداشتی مناسب مانند رادیوگرافی و معاینه توسط دامپزشک می‌تواند در پیشگیری از این بیماری بسیار مؤثر باشند.
کلام آخر
بیماری دیسپلازی در سگ‌ها، یکی از بیماری‌های رایج در این حیوانات دوست‌داشتنی است که در برخی نژادها بیشتر دیده می‌شود. به طور معمول سگ‌هایی که دارای جثه بسیار بزرگی هستند بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند. بر اثر این بیماری سر استخوان ران در گودی استخوان لگن به‌درستی قرار نمی‌گیرد و این مسئله می‌تواند باعث مشکلاتی همچون درد و لنگیدن در سگ شود. روش‌های متعددی برای درمان این بیماری وجود دارد که از آن جمله می‌توان به جراحی و روش‌های خانگی اشاره کرد. فیزیوتراپی، مصرف داروهای غیراستروئیدی، کنترل وزن، ماساژ و ... از جمله روش‌های مهم در بهبود این بیماری هستند.
تشخیص این بیماری می‌تواند نقش مهمی در درمان آن داشته باشد؛ بنابراین باید به علائم این بیماری همچون کم‌تحرک شدن سگ و لنگیدن او در هنگام راه‌رفتن توجه داشته باشید تا با تشخیص به‌موقع بتوانید درمان لازم را برای سگ خود آغاز نمایید.
منابع :
