بیماری کرم قلب در سگ‌ها یا «دیروفیلاریازیس» یک بیماری بسیار جدی در این حیوانات دوست‌داشتنی است. این بیماری می‌تواند در صورت عدم درمان باعث مرگ سگ شود و به همین دلیل شناخت علائم آن از اهمیت خاصی برخوردار است. این بیماری در اثر نیش‌زدن یک پشه آلوده، به سگ منتقل می‌شود و بیشتر در کشورهایی با آب‌وهوای معتدل یا گرمسیری مانند آمریکا، استرالیا و جنوب اروپا گزارش شده است. اگرچه سگ‌های خیابانی بیشتر در معرض این بیماری هستند؛ اما ممکن است سگ‌های خانگی نیز به آن مبتلا شوند و به همین دلیل باید اطلاعات کافی در مورد کرم قلب در سگ‌ها داشته باشید. در مقاله امروز به این موضوع و علائم و علل ابتلا به کرم قلب در سگ‌ها خواهیم پرداخت.
بیماری کرم قلب در سگ‌ها چیست؟
کرم قلب در سگ‌ها یک بیماری بسیار مهم و خطرناک است که توسط یک کرم انگلی به نام «دیروفیلاریا ایمیتیس» (Dirofilaria immitis) به وجود می‌آید. این کرم از طریق نیش پشه به بدن سگ وارد می‌شود. کرم‌ها پس از ورود به بدن سگ شروع به زندگی می‌کنند، بالغ می‌شوند، جفت‌گیری کرده و سپس تولیدمثل می‌کنند. در واقع پشه یک میزبان میانی است که کرم را برای مدتی در درون خود حمل می‌کند تا آن را به بدن سگ که میزبان قطعی است منتقل نماید. بیماری کرم قلب سگ می‌تواند باعث بیماری‌های شدید ریوی، نارسایی قلبی و آسیب به دیگر اندام‌ها و حتی مرگ در سگ و حیوانات میزبان دیگر شود.
زمانی که کرم‌ها در بدن سگ بالغ می‌شوند طولی در حدود 15 تا 35 سانتی‌متر و عرضی در حدود 3 میلیمتر خواهند داشت. کرم‌های ماده تقریباً دوبرابر کرم‌های نر هستند. بر اثر این بیماری سگ ممکن است حتی تا 300 کرم قلب، در بدن حیوان خانگی به وجود آید. کرم‌های بالغ می‌توانند عمری در حدود پنج سال هم داشته باشند. کرم‌های ماده می‌توانند میلیون‌ها تخم بگذارند و بچه‌ها یا لاروهای آنها در رگ‌های کوچک سگ به زندگی خود ادامه دهند.
چگونه بیماری کرم قلب در سگ به وجود می‌آید و رشد می‌کند؟
زمانی که سگ به این کرم آلوده می‌شود، کرم‌ها پس از بلوغ و تولیدمثل، فرزندان خود را که «میکروفیلاریا» نامیده می‌شوند در جریان خون سگ آزاد می‌کنند. زمانی که پشه، سگ آلوده را نیش بزند به این کرم مبتلا می‌شود. 10 تا 14 روز طول می‌کشد که میکروفیلاریا در داخل پشه زندگی کند و تبدیل به لارو عفونی شود. در این هنگام وقتی پشه، سگ دیگری را نیش بزند لارو عفونی را به او منتقل می‌کند. زمانی که سگ به لارو مبتلا می‌شود حدود ۶ تا 7 ماه طول می‌کشد تا لاروهای عفونی به کرم‌های قلب بالغ تبدیل شوند. کرم‌های بالغ پس از آن جفت‌گیری می‌کنند و با تولیدمثل، فرزندان خود را دوباره در جریان خون پخش کرده و به‌این‌ترتیب چرخه زندگی کرم قلب در سگ کامل می‌شود.
این بیماری مسری نیست و نمی‌تواند به طور مستقیم از یک سگ به سگ دیگر منتقل شود و تنها راه انتقال آن نیش پشه است. کرم قلب سگ حدود ۵ تا 7 سال عمر می‌کند. به تعداد کرم‌هایی که در سگ آلوده زندگی می‌کنند «بار کرم» گفته می‌شود که میانگین آن 1۵ کرم است اما می‌تواند از 1 تا 250 کرم نیز متغیر باشد.
علائم کرم قلب در سگ‌ها
علائم و نشانه‌های کرم قلب در سگ‌ها بستگی به تعداد کرم‌هایی دارد که در بدن این حیوان زندگی می‌کنند. همچنین مدت زمانی که سگ به کرم آلوده شده و نحوه واکنش بدن او نیز می‌تواند در بروز علائم تأثیر داشته باشند. علائم کرم سگ ممکن است در سگ‌هایی که بار کرم آنها کمتر است، فعالیت چندانی ندارند و یا به‌تازگی آلوده شده‌اند چندان مشخص نباشد. در مقابل سگ‌هایی که بار کرم بیشتری دارند، مدت‌زمان طولانی‌تری از ابتلای آنها گذشته و یا فعالیتشان بسیار است، علائم را واضح‌تر نشان می‌دهند.
بیماری کرم قلب ۴ فاز یا کلاس دارد که هرچه فاز بیماری بالاتر باشد بیماری شدیدتر و علائم آن مشخص‌تر است:
- فاز 1: در این فاز سگ بدون علائم است یا علائم خفیفی همچون سرفه‌های گاه‌به‌گاه دارد.
- فاز 2: در این فاز یا کلاس، علائم خفیف تا متوسط هستند. سگ سرفه‌های هرازگاهی دارد و پس از فعالیت‌هایی در سطح متوسط دچار خستگی می‌شود.
- فاز 3: در این مرحله علائم شدیدتر شده‌اند. سرفه مداوم، مشکلات تنفسی، ظاهر بیمار، خستگی پس از فعالیت‌های بسیار سطحی و علائم نارسایی قلبی از جمله علائم شایع این کلاس هستند.
- فاز ۴: این فاز را «سندروم کاوال» نیز می‌نامند. در این مرحله بار کرم سگ بسیار سنگین است به صورتی که جریان خون به قلب توسط تعداد زیادی از کرم‌ها مسدود می‌شود. این فاز بسیار خطرناک است و باید هرچه سریع‌تر از طریق جراحی برای درمان سگ اقدام کرد. این جراحی بسیار پر خطر است و حتی ممکن است برخی از سگ‌ها بر اثر شدت بیماری در این فاز جان خود را از دست بدهند. اگر بیماری تشخیص داده نشود و در بدن رشد کند ممکن است به این مرحله برسد؛ اما در صورت تشخیص و درمان به‌موقع درمان بیماری محتمل‌تر است.
نحوه تشخیص بیماری کرم قلب سگ
دامپزشک برای تشخیص این بیماری از آزمایش خون استفاده می‌کند. آزمایش «آنتی‌ژن پروتئین‌های خاص» که توسط کرم‌های ماده به جریان خون سگ منتقل می‌شوند، می‌تواند به تشخیص این بیماری کمک رساند. پروتئین‌های کرم قلب حدود ۵ ماه پس از ابتلای سگ توسط نیش پشه، در خون قابل‌تشخیص هستند.
آزمایش دیگری نیز برای درمان کرم قلب سگ وجود دارد؛ به طور مثال «اکوکاردیوگرافی» (نوعی سونوگرافی مخصوص قلب)، آزمایش خون و عکس‌برداری از قفسه سینه می‌توانند از جمله روش‌هایی باشند که دامپزشک از آنها استفاده می‌کند.
روش‌های درمان کرم قلب سگ
پس از انجام آزمایش‌ها و بررسی وضعیت سگ، پزشک مناسب‌ترین روش درمان را انتخاب می‌کند. روش درمان به عوامل متعددی همچون ابتلای سگ به بیماری‌های دیگر، تعداد کرم‌های موجود در بدن او و میزان آسیب به اعضای بدن بستگی دارد.
درمان کرم قلب سگ، داروی حاوی آرسنیک به نام «ملارزومین دی هیدروکلراید» است که توسط FDA تأیید شده می‌باشد. این دارو را از طریق تزریق به ماهیچه‌های پشت و برای درمان سگ‌های مبتلا به بیماری کلاس 1، 2 و 3 استفاده می‌شود. این دارو در صورت مصرف درست و رعایت دستورات دامپزشک خطر چندانی ندارد و می‌تواند در 9۵ درصد موارد سگ را درمان کند.
همچنین از یک داروی دیگر به نام Advantage Multi for Dogs که به شکل موضعی بر روی پوست سگ استعمال می‌شود می‌توان استفاده کرد.
به‌صورت کلی می‌توان گفت درمان بیماری کرم قلب سگ ممکن است خطراتی را برای سگ در بر داشته باشد یا باعث مشکلات و عوارض جدی مانند لخته‌شدن خون در ریه سگ شود. همچنین درمان این بیماری هزینه‌های زیادی را در بر دارد؛ زیرا سگ شما باید به شکل منظم توسط دامپزشک ویزیت شود و به آزمایش خون، عکس‌برداری با اشعه ایکس، انجام تزریقات و بستری‌شدن در بیمارستان نیاز داشته باشد.
مراقبت‌های لازم پس از درمان کرم قلب در سگ‌ها
پس از تزریق ملارزومین بسیار مهم است که حیوان به شکل کامل استراحت کند. تزریق این ماده باعث می‌شود که کرم‌های بالغ پس از چند روز بمیرند و تکه‌تکه شوند. این روند ممکن است چند ماه ادامه داشته باشد و بیشتر عوارض پس از تزریق، مربوط به این مسئله هستند. ممکن است تکه‌های مرده کرم در بدن، باعث بسته‌شدن رگ‌های ریه و مرگ سگ شوند. به همین دلیل پس از تزریق اولین دوز، تا یک ماه یا یک ماه و نیم بعد از تزریق آخر تا جایی که ممکن است سگ باید آرام و بی‌حرکت باقی بماند وگرنه ممکن است دچار مرگ شود. رعایت نکات فوق به‌خصوص در چند هفته اول بسیار مهم است.
درصورتی‌که درمان بیماری در مرحله شدید انجام شده، ممکن است تا هفت یا هشت هفته پس از درمان، سگ دچار سرفه شود که در صورت شدید بودن آن می‌توانید با دامپزشک مشورت کنید.
همان‌طور که گفته شد در صورت عدم رعایت بی‌تحرکی سگ، کرم‌های کشته شده می‌توانند باعث مشکلات شدید تنفسی شوند و این مسئله ممکن است چند روز تا ۶ هفته پس از تزریق دیده شود. علائمی همچون تنگی نفس، بالاآوردن خون، سرفه، تب، بی‌حالی، بی‌اشتهایی و افسردگی از عوارض آن هستند. در صورت بروز این علائم باید هرچه سریع‌تر با دامپزشک مشورت شود؛ زیرا ممکن است سگ نیاز به استفاده از اکسیژن، داروهای ضدالتهاب و کاهش‌دهنده لخته خون داشته باشد. در صورت مراقبت صحیح پس از 24 ساعت حال سگ رو به بهبودی می‌رود.
پس از گذشت حدود 8 تا 12 ماه از درمان، باید دوباره سگ مورد آزمایش قرار گیرد تا دامپزشک مطمئن شود همه کرم‌ها از بین رفته‌اند. در صورت وجود کرم در بدن سگ ممکن است درمان با ملارزومین تکرار شود.
در مواردی که بار کرم قلب بسیار زیاد است ممکن است پزشک تشخیص دهد که برای خارج‌کردن کرم‌ها از روش جراحی استفاده کند.
بهترین راه پیشگیری کرم قلب در سگ‌ها
برای پیشگیری از ابتلا به کرم قلب سگ‌ها توصیه می‌شود مصرف داروهای پیشگیری‌کننده از 6 تا 8 هفتگی برای سگ‌ها آغاز شود. در این سن انجام آزمایش برای تشخیص کرم سگ نیاز نیست؛ اما سگ‌های 7 ماه به بالاتر باید پیش از شروع مصرف داروهای پیشگیری‌کننده، آزمایش آنتی‌ژن انجام دهند تا از مبتلا نبودن حیوان مطمئن شوند.
امروزه داروهای مختلفی وجود دارند که برای پیشگیری از ابتلای سگ به کرم قلب از آنها استفاده می‌شود و همه آنها مورد تأیید هستند. دامپزشک شما می‌تواند برخی محصولات مایع موضعی قابل‌استفاده بر روی پوست و یا داروهای خوراکی را برای پیشگیری از کرم قلب در سگ‌ها تجویز نماید. قرص‌ها به شکل جویدنی و غیر قابل جویدنی در بازار موجود هستند.
همچنین ممکن است هر شش تا دوازده ماه یکبار یک داروی پیشگیری‌کننده به سگ تزریق شود که این کار توسط دامپزشکان امکان‌پذیر است.
کلام آخر
بیماری کرم قلب در سگ‌ها یکی از بیماری‌های مزمن و کشنده است که می‌تواند سلامت و جان این حیوان را در معرض خطر قرار دهد. علت ابتلا به بیماری کرم قلب سگ، نیش پشه مبتلا به این کرم است و ۶ تا 7 ماه زمان می‌برد تا نشانه‌های بیماری آشکار شود. علائم بیماری کرم قلب در سگ‌ها در مراحل حاد بیماری مواردی همچون مشکلات تنفسی، سرفه مداوم، خستگی پس از فعالیت‌های بسیار کم و... است. در صورت مشاهده علائم باید هرچه سریع‌تر برای درمان اقدام شود. درمان اصلی این بیماری با داروی حاوی آرسنیک به نام ملارزومین دی هیدروکلراید انجام می‌شود و در موارد شدیدتر و زمانی که کرم‌های قلب در بدن سگ بسیار زیاد شده‌اند ممکن است جراحی پیشنهاد شود. امروزه داروهای پیشگیری‌کننده نیز در بازار موجود است که با تجویز دامپزشک شما می‌توانید از آنها استفاده کنید تا از ابتلای سگ به این بیماری مزمن و کشنده جلوگیری نمایید.
منابع :
