بیماری مزمن کلیوی (CKD) در گربه‌ها یکی از بیماری‌های شایع است که با نام «نارسایی کلیه مزمن» نیز شناخته می‌شود. این بیماری یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در گربه‌های بالغ و مسن است که با گذر زمان پیشرفت می‌کند و می‌تواند مشکلات بسیاری را برای این حیوانات دوست‌داشتنی ایجاد کند. ازآنجاکه کلیه‌ها نقش مهمی در دفع سموم از بدن، حفظ فشارخون طبیعی و تعادل اسیدی بدن دارند، بیماری مزمن کلیوی در گربه‌ها می‌تواند با آسیب به این اندام حیاتی، سلامت این حیوانات را به خطر بیندازد. در مقاله امروز به بیماری مزمن کلیوی (CKD) در گربه‌ها بیشتر خواهیم پرداخت.
چرا سلامت کلیه‌های گربه اهمیت دارد؟
کلیه یک اندام حیاتی و مهم در بدن گربه است. کلیه نقش مهمی در تصفیه خون، کنترل فشارخون، حفظ تعادل اسیدی بدن، تولید هورمون‌ها، حفظ تعادل آب بدن و... دارد. کلیه‌ها با افزایش سن گربه ممکن است دچار مشکلاتی شوند و اگر این مشکلات در زمان مناسب برطرف نشود سلامتی گربه به خطر می‌افتد. اگرچه بیماری‌های کلیوی با افزایش سن گربه بیشتر به وجود می‌آیند؛ اما بچه‌گربه‌ها و گربه‌های بالغ نیز می‌توانند در معرض بیماری‌های کلیوی باشند. بسیاری از بچه‌گربه‌ها با بیماری کلیوی متولد می‌شوند و یا هرگونه حادثه، ضربه و عفونت نیز می‌توانند در بروز بیماری‌های کلیوی نقش داشته باشند. به همین دلیل بسیار مهم است که بیماری‌های کلیوی و به‌خصوص بیماری مزمن کلیوی (CKD) در گربه‌ها هر چه سریعتر شناسایی و کنترل شوند.
بیماری مزمن کلیوی (CKD) در گربه‌ها چیست؟
بیماری مزمن کلیوی و یا CKD به‌نوعی نارسایی پیش‌رونده کلیه یا نارسایی مزمن کلیه در گربه‌ها گفته می‌شود. این بیماری گربه بیشتر گربه‌های مسن را درگیر می‌کند و قابل‌درمان یا برگشت‌پذیر نیست؛ اما قابل‌مدیریت است و می‌توان با درمان مناسب آن را کنترل کرد.
عوامل مؤثر در بروز بیماری مزمن کلیوی
بیماری CKD در گربه‌ها به طور معمول زمانی رخ می‌دهد که به کلیه آسیب‌های طولانی‌مدت و غیر قابل جبرانی وارد شده باشد و کلیه دیگر نتواند مواد دفعی را از بدن خارج کند. به‌طورکلی می‌توان گفت که علت این بیماری ناشناخته است؛ اما برخی از عوامل می‌توانند در رخ‌دادن این بیماری تأثیر داشته باشند. از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تومورهای کلیه مانند لنفوم یا تومور بدخیم گلبول‌های سفید خون
- بیماری کلیوی پلی‌کیستیک (PKD) که بر اثر آن کیسه‌هایی پر از مایع در بافت طبیعی کلیه جایگزین می‌شوند.
- عفونت‌ها همچون عفونت باکتریایی کلیه‌ها که «پیلونفریت» نامیده می‌شود.
- «گلومرولونفریت» که نوعی التهاب است و می‌تواند در بخش‌هایی از کلیه به نام «گلومرول» که در تصفیه خون نقش دارند، رخ می‌دهد و در صورت طولانی‌شدن منجر به CKD در گربه‌ها شود.
جدای از موارد فوق علل زیر نیز می‌توانند در بروز این بیماری نقش داشته باشند:
- مشکلات مادرزادی کلیه‌ها
- آسیب به کلیه
- هیپرکلسمی یا بالابودن کلسیم در خون
- هیپوکالمی یا کم‌بودن پتاسیم در خون
میزان شیوع بیماری مزمن کلیوی در گربه‌ها
بیماری CKD ممکن است در هر سنی در گربه‌ها اتفاق بیفتد؛ اما بیشتر در گربه‌های میان‌سال تا پیر رخ می‌دهد. آمارها نشان می‌دهند که حدود ۲۰ درصد از ۵۰ درصد گربه‌های بالای ۱۵ سال درجاتی از این بیماری را تجربه می‌کنند.
علائم بیماری مزمن کلیوی (CKD) در گربه‌ها
زمانی که این بیماری در بدن گربه ایجاد می‌شود علائم بالینی کم و خفیفی دارد. علائم بیماری مزمن کلیوی به‌تدریج و طی یک دوره طولانی شدیدتر می‌شوند و در واقع علائم به شکل ناگهانی بروز پیدا نمی‌کنند. علائم این بیماری با توجه به عامل ایجادکننده آنها که ممکن است تجمع سموم در خون و یا تلاش بدن برای سازگاری با بیماری باشد، به شکل متفاوتی دیده می‌شوند. از جمله علائم رایج CKD در گربه‌ها موارد زیر هستند:
- بی‌حالی
- کم‌اشتهایی
- فشارخون بالا
- ضعف و کم‌خونی
- تشنگی زیاد (پولی دیپسی)
- استفراغ
- بوی بد دهان (هالیتوزیس)
- ریزش موی زیاد
- تکرر ادرار (پلی یوری)
بیماری مزمن کلیوی (CKD) در گربه‌ها چگونه تشخیص داده می‌شود؟
زمانی که با مشاهده علائم بیماری، گربه نزد دامپزشک برده می‌شود دامپزشک با گرفتن نمونه خون و نمونه ادرار دست به تشخیص این بیماری می‌زند. به شکل معمول میزان دو ماده کراتینین و اوره در خون اندازه‌گیری و تحلیل می‌شود؛ زیرا این مواد در نتیجه متابولیسم وارد کلیه می‌شوند تا از راه ادرار دفع گردند. گربه‌ای که به بیماری CKD مبتلا است میزان بالایی از این دو ماده را در خون دارد. در کنار این آزمایش‌ها تست «نسبت پروتئین به کراتینین» نیز انجام می‌شود تا از طریق آن میزان پروتئین ازدست‌رفته اندازه‌گیری شود.
کنترل بیماری مزمن کلیوی (CKD) در گربه‌ها چگونه انجام می‌شود؟
بیماری مزمن کلیوی (CKD) در گربه‌ها درمان ندارد اما می‌تواند کنترل شود و به‌این‌ترتیب گربه شرایط بهتری را تجربه کند. برای کنترل این بیماری در ابتدا دامپزشک تلاش می‌کند تا علت بیماری مزمن کلیوی را پیدا کند؛ به طور مثال اگر عفونت باکتریایی باعث این مشکل شده اقدامات لازم برای درمان عفونت انجام می‌گیرد. جدای موارد این چنینی، به‌صورت کلی کنترل بیماری CKD در گربه‌ها بیشتر شامل اقدامات حمایتی و مراقبت از حیوان است. اگر گربه دچار کم‌آبی یا ناهنجاری‌های الکترولیت شده از طریق تزریق مایعات داخل وریدی به درمان او می‌پردازند و زمانی که وضعیت گربه ثبات یافت، درمان در جهت محافظت از عملکرد کلیه و به حداقل رسیدن عوارض بیماری انجام می‌شود. اگرچه این اقدامات کنترل‌کننده تأثیرگذارند؛ اما بیماری مزمن کلیه یک بیماری پیش‌رونده است و در بیشتر موارد نمی‌توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد.
در طول دوره کنترل بیماری، گربه نیاز دارد تا به شکل منظم چکاپ شود تا با آزمایش خون و ادرار، و ارزیابی فشارخون وضعیتش تحت کنترل باشد. همچنین چکاپ منظم کمک می‌کند تا مشکلات قابل درمانی مانند کم‌خونی، افزایش فسفات، عفونت‌های ادراری، فشارخون بالا و پتاسیم کم شناخته شده و درمان شوند. برخی مواقع نیز ممکن است دامپزشک نیاز ببیند تا گربه دارو مصرف کند تا وضعیت گربه بهتر کنترل شود.
علاوه بر موارد فوق رژیم غذایی نقش مهمی در کنترل بیماری مزمن کلیوی (CKD) در گربه‌ها که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد.
رژیم غذایی برای گربه‌های مبتلا به بیماری مزمن کلیوی (CKD)
در رژیم غذایی گربه‌های مبتلا به بیماری مزمن کلیوی نکات زیر حتماً باید رعایت شود:
میزان مصرف آب
گربه‌های مبتلا به CKD دچار کمبود آب در بدن می‌شوند؛ زیرا کلیه‌های آنها توانایی لازم برای ذخیره آب را ندارد. بسیار مهم است که آب بدن گربه تأمین شود تا سرعت روند پیشرفت بیماری کاهش یابد. به دلیل اینکه گربه‌ها بیشتر آب موردنیاز بدن خود را از غذا به دست می‌آورند بهتر است گربه‌های مبتلا به بیماری مزمن کلیوی بیشتر از غذاهای پوچ یا کنسرو گربه تغذیه کنند.
رژیم کم پروتئین
رژیم غذایی گربه مبتلا به CKD باید منابع پروتئین محدودی داشته باشد. تجزیه پروتئین عامل تجمع مواد سمی در خون در هنگام این بیماری است و یک رژیم کم پروتئین می‌تواند کمک کند که این مسئله کنترل شود. محدودکردن پروتئین باید زیر نظر دامپزشک انجام شود؛ زیرا کمبود پروتئین نیز می‌تواند برای بدن گربه زیان‌آور باشد.
محدودکردن مصرف فسفات
در رژیم غذایی گربه مبتلا به نارسایی کلیوی، فسفات باید محدود شود. شواهد نشان می‌دهند که محدودکردن منابع فسفات در غذای گربه مبتلا به CKD می‌تواند باعث افزایش طول عمر گربه شود. اگر با وجود یک رژیم کم فسفات، میزان این ماده در بدن گربه بالا باشد باید داروهایی برای کاهش میزان فسفات استفاده شود.
چگونه باید رژیم گربه را به دلیل بیماری تغییر داد؟
گربه‌ها به‌صورت کلی حیوانات گوشت‌خوار هستند و به مصرف پروتئین علاقه دارند. به دلیل اینکه گربه مبتلا به بیماری مزمن کلیوی باید پروتئین کمتری مصرف کند تغییر رژیم غذایی گربه به یک رژیم کم پروتئین می‌تواند دشوار باشد. به همین منظور افراد باید روش‌های زیر را به کار ببندند تا گربه به‌مرور این رژیم غذایی را بپذیرد:
- رژیم غذایی گربه باید به شکل تدریجی تغییر کند و این کار باید در عرض چند روز و یا حتی چند هفته انجام شود.
- برای اینکه گربه با طعم غذای جدید آشنا شود مقدار کمی از غذای جدید را با غذای قدیم او مخلوط کنید تا به‌مرور به طعم غذای جدید عادت کند.
- می‌توانید غذای گربه را در حدود ۳۰ درجه سانتیگراد گرم کنید تا اشتهای گربه برای خوردن بیشتر شود.
- در صورت نیاز از دامپزشک بخواهید تا داروهایی برای افزایش اشتهای گربه تجویز کند.
کلام پایانی
بیماری مزمن کلیوی (CKD) در گربه‌ها از بیماری‌های شایع در گربه‌های مسن است؛ هرچند می‌تواند در گربه‌های جوان‌تر به دلایل مادرزادی، آسیب و یا عفونت نیز رخ دهد. این بیماری مزمن قابل‌درمان نمی‌باشد نیست و تنها از طریق روش‌هایی می‌توان جلوی پیشرفت آن را گرفت تا گربه کمتر دچار آسیب شود. شناخت علائم بیماری مزمن کلیوی کمک می‌کند تا صاحبان این حیوان دوست‌داشتنی هرچه سریعتر برای درمان اقدام کنند و جلوی پیشرفت این بیماری پیش‌رونده را هرچه سریعتر بگیرند.
منبع:
