بدن حیوانات همچون بدن انسان‌ها دارای غدد مختلفی برای تنظیم عملکردهای بدن است. غده تیروئید یکی از غدد بسیار مهم در بدن گربه‌هاست که هورمون‌های خاصی را در بدن این حیوانات دوست‌داشتنی ترشح می‌کند. درصورتی‌که غده تیروئید دچار مشکلاتی شود، می‌تواند عوارضی نظیر افزایش فشارخون یا نوع خاصی از بیماری‌های قلبی را در پی داشته باشد؛ به همین دلیل توجه به علائم و درمان پرکاری تیروئید در گربه‌ها بسیار اهمیت دارد. از علائم این بیماری می‌توان به افزایش مصرف آب، افزایش ادرار، بی‌اشتهایی و موارد این چنینی اشاره کرد. برای درمان این بیماری روش‌های مختلفی وجود دارد که با توجه به شرایط گربه شما انتخاب می‌شود. در مقاله امروز با ما همراه شوید تا از علائم و درمان بیماری تیروئید در گربه‌ها بیشتر بدانید.
غده تیروئید چه نقشی در بدن گربه دارد؟
یکی از پرکاربردترین غده‌ها در بدن گربه، غده تیروئید است. این غده دو هورمون به نام‌های تیروکسین (T4) و تریدوتیرونین (T3) را در بدن ترشح می‌کند. این هورمون‌ها نقش بسیار مهمی بر روی فعالیت و عملکردهای بدن دارند و باعث تنظیم متابولیسم و سرعت انجام فرایندها در بدن گربه می‌شوند؛ بنابراین کم‌کاری تیروئید باعث کندشدن این فرایندها و پرکاری تیروئید، باعث سرعت‌بخشیدن به این فرایندها می‌شود و مشکلاتی مانند تجزیه پروتئین‌ها و بافت‌های بدن گربه را در پی دارد. به همین دلیل بسیار مهم است که نسبت به کم‌کاری غده تیروئید و پرکاری آن در بدن گربه حساس باشید و هرچه سریع‌تر علائم آن را شناسایی کنید تا با شروع روند درمان، بیماری حیوان را به کنترل درآورید.
کم‌کاری تیروئید درگربه (Hypothyroidism)
کم‌کاری تیروئید در گربه بیماری تقریباً نادر است. این بیماری گربه باعث کم‌کاری غده تیروئید یا کاهش سطح هورمون‌های تولید شده توسط این غده در بدن می‌شود. در واقع دلیل اصلی کم‌کاری تیروئید ناشی از دست‌کاری انسان‌ها در سیستم بدنی گربه است. علائم کم‌کاری تیروئید بستگی به شدت آن دارد. اگر شدت بیماری خفیف باشد نشانه خاصی در گربه قابل‌مشاهده نیست؛ اما گربه‌هایی که از کم‌کاری شدید تیروئید رنج می‌برند به علائم زیر دچار می‌شوند:
- ریزش مو
- کاهش انرژی
- دمای پایین بدن
- کاهش ضربان قلب
- کاهش اشتها
درمان کم‌کاری تیروئید
برای درمان ابتدا باید بیماری کم‌کاری تیروئید تشخیص داده شود. دامپزشک برای تشخیص از آزمایش‌ها مختلف استفاده می‌کند. در این آزمایش‌ها اگر مشخص شود که هورمون‌های تیروئید به‌خصوص هورمون T4 کمتر از میزان متعادل است به‌احتمال بسیار زیاد گربه شما دچار تیروئید کم‌کار است.
درمان این بیماری با جای‌گذاری هورمون مصنوعی تیروئید امکان‌پذیر است؛ اما باید پس از انجام آن غلظت هورمون‌های غده تیروئید به شکل منظم چک شود. پس از اینکه مشخص شد میزان هورمون در بدن گربه به حد ثابت و متعادلی رسیده، بهتر است سالی یک یا دو بار سطح این هورمون دوباره بررسی شود.
پرکاری تیروئید در گربه‌ها (Hyperthyroidism)
پرکاری تیروئید بر خلاف نوع قبلی در گربه‌ها شایع‌تر است و به همین دلیل بررسی‌های بیشتری بر روی آن صورت‌گرفته است. بدن گربه در صورت ابتلا به پرکاری تیروئید مقدار بیش از حدی از هورمون‌های T3 و T4 را تولید می‌کند. در این وضعیت تنظیمات سیستم بدن گربه کاملاً به هم می‌ریزد و علائم مختلفی ظاهر می‌شود. با افزایش سن، پرکاری تیروئید در گربه‌ها بیشتر دیده می‌شود و بنابراین این بیماری در گربه‌های مسن شایع‌تر است.
غده تیروئید به دلیل پرکاری تیروئید بزرگ می‌شود. گاهی این مسئله می‌تواند باعث نگرانی سرپرست گربه گردد. هر چند باید دانست پرکاری تیروئید به دودسته خوش‌خیم و بدخیم تقسیم می‌شود و تنها دو درصد از گربه‌ها دچار پرکاری تیروئید بدخیم می‌شوند. نوع خوش‌خیم بیماری با اینکه به خطرناکی نوع بدخیم نیست اما می‌تواند بر اندام‌های مختلف بدن گربه همچون قلب تأثیرات مخربی داشته باشد و باید درمان شود.
علائم پرکاری تیروئید در گربه
گربه‌های مبتلا به تیروئید پرکار سنی در حدود 12 سال دارند و تنها ۵ درصد از گربه‌های زیر 10 سال به پرکاری تیروئید گربه مبتلا می‌شوند. یکی از علائم شایع پرکاری تیروئید در گربه کاهش وزن این حیوانات است. زمانی که متابولیسم و سوخت‌وساز بدن گربه افزایش یابد، وزن گربه شروع به کاهش می‌کند. همچنین رفتارهایی نظیر زودرنجی و حالت تهاجمی در گربه بر اثر این بیماری تشدید می‌شود؛ بنابراین اگر دیدید رفتارهای پرخاشگرانه مثل چنگ‌زدن در گربه شما افزایش یافته باید احتمال ابتلا به تیروئید پرکار را بدهید.
از علائم پرکاری تیروئید در گربه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بی اشتهایی
- استفراغ یا اسهال دوره‌ای
- افزایش مصرف آب
- افزایش ادرار
- عدم توجه گربه به نظافت و تمیزی
- تولید صداهای عجیب‌وغریب به‌خصوص در شب
عوارض جانبی پرکاری تیروئید در گربه‌ها
درصورتی‌که به بیماری پرکاری تیروئید در گربه‌ها توجه نشود و برای درمان آن اقدامی صورت نگیرد دو مشکل عمده می‌تواند پیش بیاید:
افزایش فشارخون: آمارها نشان می‌دهند که حدود 2۵ درصد از گربه‌های دچار این بیماری، در صورت عدم معالجه، با افزایش فشارخون مواجه می‌شوند. این مشکل حتی می‌تواند در صورت ادامه‌یافتن منجر به کور شدن گربه شود.
ابتلا به نوع خاصی از بیماری قلبی به نام Thyrotoxic
در صورت درمان گربه هر دوی این بیماری‌ها به‌تدریج بهبود پیدا می‌کنند و از بین می‌روند.
تشخیص پرکاری تیروئید
راهکارهای متفاوتی برای درمان تیروئید در گربه‌ها وجود دارد که پس از معاینه دامپزشک و انجام آزمایش‌ها به شما پیشنهاد می‌شود. به طور معمول از طریق آزمایش‌های زیر ابتلای گربه به تیروئید تأیید می‌شود:
- آزمایش ادرار
- اندازه‌گیری میزان هورمون
- آزمایش خون
- نوار قلب
- تصویربرداری قفسه سینه با کمک اشعه ایکس
روش‌های درمان پرکاری تیروئید در گربه
از روش‌های زیر برای درمان پرکاری تیروئید گربه استفاده می‌شود:
عمل جراحی
یکی از مؤثرترین راه‌ها برای درمان بیماری پرکاری تیروئید در گربه عمل جراحی است. به دلیل اینکه بیشتر گربه‌هایی که دچار پرکاری تیروئید می‌شوند بالای 8 سال سن دارند این عمل می‌تواند کمی ریسک‌پذیر باشد و باید پزشک شرایط گربه را به شکل کامل بررسی کند و سپس این روش درمانی را انتخاب نماید.
قبل از انجام عمل جراحی داروی ضد تیروئید به نام «متیمازول» تجویز می‌شود. این دارو هورمون محرکه تیروئید یعنی هیپوفیز سطح خون را کاهش می‌دهد. پس از عمل جراحی گربه شما نیازی به مراقبت خاصی ندارد؛ اما باید دو شب در دامپزشکی بستری شود و سپس به منزل بازگردانده شود.
دارودرمانی
در بسیاری موارد پرکاری تیروئید را می‌توان با مصرف داروی متیمازول کنترل کرد. تنها نکته منفی این روش این است که گربه شما برای همیشه باید از این دارو استفاده کند. پس از شروع درمان چند هفته طول می‌کشد تا سطح هورمون تیروئید به میزان طبیعی خود باز گردد.
باید در نظر داشت برخی از گربه‌ها به این دارو حساسیت دارند و دچار عوارض جانبی مانند استفراغ، کم‌خونی، اسهال، آسیب کبدی و... خواهند شد. این روش به طور معمول برای گربه‌هایی مناسب است که روش جراحی برای آنها ممکن نیست.
داروی ضد تیروئید به شکل ژل نیز وجود دارد که بر روی پوست استفاده می‌شود.
استفاده از ید رادیواکتیو
استفاده از ید رادیواکتیو یکی از راه‌های بسیار مؤثر برای درمان پرکاری تیروئید در گربه است. ید رادیواکتیو زمانی که وارد بدن می‌شود بدون اینکه اندام‌های دیگر را به خطر بیندازد بافت غیرطبیعی تیروئید را از بین می‌برد.
به دلیل اینکه یک ماده رادیواکتیویته در بدن گربه تزریق می‌شود و این ماده خطری برای گربه ندارد؛ اما اقدامات حفاظتی پیشگیرانه برای افرادی که با گربه در تماس نزدیک هستند بسیار ضروری است. گربه تا زمانی که سطح تشعشع بدنش به محدوده قابل‌قبولی کاهش نیافته در بیمارستان به مدت 3 تا ۵ روز بستری خواهد بود و در این دوره قرنطینه، اطرافیان گربه نمی‌توانند به ملاقات او بروند.
درمان با ید رادیواکتیو در 90 درصد موارد باعث برطرف‌شدن پرکاری تیروئید در ظرف سه ماه پس از درمان می‌شود. در صورت موفقیت‌آمیز نبودن، درمان را می‌توان تکرار کرد. در موارد بسیار نادر ممکن است کاهش دائمی سطح هورمون تیروئید، باعث کم‌کاری تیروئید شود.
برای استفاده از این روش نیازی به مصرف دارو و یا بیهوشی نیست؛ اما گربه باید در طی یک یا دو هفته تحت مراقبت باشد و یا بر روی او پرتودرمانی انجام گردد. پیش از انجام این روش‌ها باید دارویی متیمازول از یک ماه قبل مصرف شود.
آیا پیشگیری از پرکاری تیروئید در گربه‌ها ممکن است؟
ازآنجایی‌که هنوز علت ایجاد این بیماری مشخص نیست به همین دلیل نمی‌توان راه مشخصی را برای پیشگیری از بیماری تیروئید معرفی کرد. بااین‌وجود می‌توان تنظیم ید در بدن گربه‌ها را یکی از راه‌های مهم در پیشگیری از این بیماری دانست؛ بنابراین رژیم مناسب می‌تواند تأثیر به سزایی در پیشگیری از این بیماری داشته باشد.
کلام پایانی
بیماری پرکاری تیروئید یکی از بیماری‌های است که در گربه‌های بالای ۱۰ سال بیشتر رخ می‌دهد. در این وضعیت هورمون‌هایی بیشتری توسط غده تیروئید تولید می‌شوند و این مسئله باعث افزایش متابولیسم و سوخت‌وساز در بدن گربه‌ها می‌گردد. شایع‌ترین علائم پرکاری تیروئید کاهش وزن گربه است که همان‌طور که گفته شد با افزایش سوخت‌وساز بدن این مشکل به وجود می‌آید. از دیگر علائم این بیماری زودرنجی، پرخاشگری، بی‌اشتهایی و افزایش مصرف آب و ادرار هستند. درمان تیروئید بسیار اهمیت دارد؛ زیرا عدم درمان می‌تواند باعث افزایش فشارخون و نوعی بیماری قلبی در این حیوانات دوست‌داشتنی گردد. پس از تشخیص این بیماری توسط دامپزشک و با توجه به شرایط حیوان شما، درمان بیماری پرکاری تیروئید گربه با استفاده از عمل جراحی، درمان با دارو و استفاده از ید رادیواکتیو امکان‌پذیر است.
منابع :
