بسیاری از بیماری‌هایی که در انسان‌ها وجود دارند با حیوانات مشترک هستند. یکی از این بیماری‌ها دیابت است که در گربه‌ها نیز دیده می‌شود و دلایل به وجودآمدن آن همانند روندی است که در بدن انسان‌ها رخ می‌دهد. دیابت در گربه‌ها یک بیماری مزمن است که متأسفانه به شکل فزاینده‌ای شیوع پیدا کرده است. این بیماری در گربه‌های مسن‌تر و یا دارای اضافه وزن بیشتر رخ می‌دهد و تغذیه نقش مهمی در مدیریت و کنترل این بیماری ایفا می‌کند. اگر بیماری دیابت در گربه‌ها کنترل نشود می‌تواند باعث مشکلات جدی نظیر آسیب عصبی، ضعف عضلانی، و سایر بیماری‌ها و حتی مرگ شود. اگر به سلامت گربه خود اهمیت می‌دهید با مقاله امروز همراه شوید تا نکات بسیار مهمی را در ارتباط با دیابت در گربه‌ها و راه‌های پیشگیری از آن بدانید.
دیابت چیست؟
دیابت یک اختلال متابولیکی است که به دلیل کاهش انسولین و یا اختلال در عملکرد آن، به وجود می‌آید. انسولین در بدن وظیفه دارد تا میزان قند خون را تنظیم کند و زمانی که بدن با کاهش و یا مشکل در جذب انسولین مواجه شود بیماری دیابت یا قند خون رخ می‌دهد. دیابت به دو نوع دیابت نوع 1 و نوع 2 تقسیم می‌شود:
دیابت نوع یک:
این دیابت وابسته به انسولین است و با تزریق انسولین قابل‌کنترل است. این نوع در انسان‌ها، در سنین پایین بیشتر مشاهده می‌شود.
دیابت نوع دوم:
در این نوع دیابت، بدن به مقدار کافی انسولین دارد؛ اما سلول‌ها به آن واکنش نشان نمی‌دهند و به همین دلیل سطح گلوکز خون بالا می‌ماند.
دیابت در گربه‌ها
گربه‌ها مانند انسان‌ها دارای لوزالمعده هستند. این عضو از بدن با تولید انسولین به تنظیم قند خون در بدن می‌پردازد. در این اندام دو نوع سلول متفاوت وجود دارد. یک نوع آنزیم‌های ضروری برای هضم مناسب غذا را تولید و گروه دیگر هورمون انسولین را ترشح می‌کنند. این هورمون باعث تنظیم سطح قند در جریان خون می‌شود و میزان گلوکز جاری شده به سمت اندام‌های بدن را کنترل می‌کند. دیابت در گربه، زمانی به وجود می‌آید که بدن گربه نتواند بر اساس مشکلاتی به تولید انسولین بپردازد و یا با عدم دریافت آن، قند خون را تنظیم کند.
بیشتر گربه‌ها به دیابت نوع 2 مبتلا می‌شوند و می‌توان گفت که بین 0.2 تا 1 درصد گربه‌ها از دیابت رنج می‌برند. زمانی که دامپزشک تشخیص دهد گربه شما به بیماری دیابت مبتلا است باید طبق برنامه‌ای که تحت‌نظر دامپزشک است به درمان و کنترل این بیماری در گربه خود کمک نمایید. در صورت عدم درمان این بیماری، مشکلات بسیاری برای گربه شما به وجود می‌آید.
دلایل به‌وجودآمدن دیابت در گربه‌ها
تنها یک عامل مشخص باعث ابتلای گربه‌ها به دیابت نمی‌شود و مجموعه‌ای از عوامل می‌توانند در ابتلای گربه به دیابت نقش داشته باشند. در ادامه با تعدادی از این عوامل آشنا می‌شوید:
- بیماری کوشینگ
- التهاب پانکراس (پانکراتیت)
- مصرف برخی داروها مانند داروهای استروئیدی
- اضافه‌وزن
- اختلالات سیستم ایمنی بدن با تأثیر مخرب بر روی سلول‌های تولیدکننده انسولین
نشانه‌ها و علائم بیماری دیابت گربه
نشانه‌های این بیماری می‌تواند در هر حیوان منحصربه‌فرد باشد؛ اما به‌صورت کلی علائم بیماری عطش زیاد، افزایش میزان ادرار، پرخوری و کاهش وزن است.
در مراحل اولیه بیماری، گربه با کاهش فعالیت و اشتها درگیر است. زمانی که دیابت شدید می‌شود کاهش وزن، افزایش مصرف آب، ادرار بیش از حد، مشکلات عصبی و خطر ابتلا به عفونت‌های مزمن به وجود می‌آید. در مراحل پایانی بیماری، گربه به‌صورت کامل اشتهای خود را از دست می‌دهد و با استفراغ و ضعف نیز مواجه است و در نهایت ممکن است جان خود را از دست بدهد.
در ادامه با علائم بسیار مشخص بیماری دیابت در گربه‌ها آشنا می‌شوید:
کاهش وزن با وجود افزایش اشتها
یکی از نشانه‌های بسیار بارز بیماری دیابت در گربه‌ها کاهش وزن است. به دلیل اینکه در هر دو نوع دیابت، سلول‌های بدن نمی‌توانند از گلوکز به‌عنوان انرژی استفاده کنند، به سراغ منابع دیگر انرژی همچون پروتئین‌ها و چربی‌ها می‌روند. این مسئله باعث می‌شود که درحالی که اشتهای او افزایش‌یافته است حیوان لاغر شود.
خستگی یا کاهش فعالیت
ازآنجاکه بدن در اثر ابتلا به دیابت نمی‌تواند گلوکز را جذب کند. انرژی به سلول‌ها نمی‌رسد و به همین دلیل کاهش انرژی و بی‌حالی رخ می‌دهد.
نوشیدن آب بیش از حد و از مکان‌های غیرمعمول
ازآنجایی که بدن گربه پس از مصرف غذای گربه قادر به جذب گلوکز نیست به همین دلیل مقدار بالایی از گلوکز در خون باقی می‌ماند. در این حالت گربه تلاش می‌کند تا با آب خوردن بیش از حد، غلظت بالای گلوکز را در خون کاهش دهد.
تکرر ادرار و یا نیاز به ادرار در مکان‌های خارج از توالت گربه
افزایش گلوکز در خون و همچنین نوشیدن مایعات می‌تواند باعث شود که گربه به دفع مکرر ادرار نیاز داشته باشد.
علائم دیگر ابتلا به دیابت می‌توانند به شکل زیر باشند:
- کاهش توانایی پرش به دلیل ضعف در عضلات پشتی و در پاهای عقب
- داشتن ادرار چسبناک یا ادراری که تمیزکردن آن سخت است
- راه‌رفتن روی پاشنه به‌جای انگشتان پا
- ایجاد آب‌مروارید و کاهش بینایی
- زردی به‌ویژه در سفیدی چشم، پوست و لثه
تشخیص بیماری دیابت در گربه‌ها چگونه انجام می‌شود؟
تشخیص این بیماری چندان آسان نیست. در ابتدا و زمانی که شما به دامپزشک مراجعه می‌کنید از سابقه پزشکی گربه سؤال می‌شود و همچنین به شکل کامل گربه مورد معاینه قرار می‌گیرد. پس از آن پزشک به انجام آزمایش بررسی گلوکز و کتون خون می‌پردازد. گربه سالم در ادرار خود گلوکز ندارد؛ زیرا کلیه‌ها برای حفظ گلوکز در بدن، آن را از جریان خون به ادرار منتقل نمی‌کنند؛ مگر اینکه میزان آن در خون بیش از حد باشد. به همین دلیل زمانی که گلوکز در ادرار مشاهده می‌شود نشان می‌دهد که میزان آن در خون بیشتر از حد معمول بوده است.
اگر لازم باشد ممکن است غلظت گلوکز خون نیز بررسی شود. در این آزمایش مقدار میانگین قند خون گربه در 7 تا 14 روز آزمایش می‌شود.
زمانی دیابت گربه تأیید می‌شود که گلوکز به‌صورت مداوم در ادرار و در خون در سطح بالایی وجود داشته باشد.
ممکن است برای اطمینان بیشتر، دامپزشک آزمایش‌های دیگری را برای تشخیص عفونت‌های ادراری، بیماری مزمن کلیه، پانکراتیت یا پرکاری تیروئید برای گربه تجویز کند؛ زیرا ممکن است این بیماری‌ها بر روی علائم بالینی گربه تأثیر بگذارند.
درمان دیابت در گربه‌ها
کنترل دیابت در گربه‌ها نیازمند مسئولیت‌پذیری و تعهد سرپرست گربه است. همکاری سرپرست گربه نقش بسیار مهمی در کنترل و مدیریت بیماری دیابت در گربه دارد. راه‌های مختلفی برای درمان دیابت وجود دارد؛ زیرا برخی گربه‌ها ممکن است دچار شرایط خاصی باشند که این مسئله باعث پیچیده‌تر شدن شرایط درمان گربه می‌گردد.
به طور معمول هدف‌های درمان دیابت موارد زیر هستند:
- تنظیم و تثبیت قند خون
- رساندن گربه به وزن متعادل
- بهبود کیفیت مناسب زندگی
- کاهش علائم ناشی از دیابت در حیوان
- پیشگیری از ایجاد قند خون پایین (هیپوگلیسمی) و قند خون بالا (هایپرگلیسمی)
- پیشگیری از کتواسیدوز یا نوروپاتی (علائم عصبی)
روش‌های کنترل و درمان دیابت در گربه
با توجه به شرایط گربه از روش‌های زیر برای کنترل وضعیت دیابت استفاده می‌شود:
تنظیم رژیم غذایی
برای اینکه بیماری دیابت در گربه کنترل و از آسیب بیشتر به بدن او جلوگیری گردد گربه باید وزن سالمی داشته باشد. رژیم غذایی سالم نقش مهمی در کنترل این بیماری دارد تا بتواند گربه دچار اضافه‌وزن را به وزن متعادل برگرداند و یا کاهش وزن گربه را جبران نماید. با کمک دامپزشک شما باید یک رژیم غذایی کم کربوهیدرات را در پیش بگیرید تا وزن و تعادل گربه شما به میزان متناسب بازگردد.
انسولین درمانی
تزریق انسولین به گربه یکی دیگر از راه‌های کنترل دیابت است. دامپزشک شما می‌تواند نحوه تعیین سطح گلوکز و تزریق انسولین به گربه را به شما یاد دهد. بیشتر گربه‌ها به دو بار تزریق انسولین در طول روز نیاز دارند. سوزن انسولین بسیار نازک است و گربه‌ها می‌توانند روند تزریق را تحمل کنند. نکته بسیار مهم در تزریق انسولین این است که میزان آن باید مطابق با تجویز دامپزشک باشد و شما نمی‌توانید به‌هیچ‌عنوان مقدار آن را افزایش یا کاهش دهید.
نکات بسیار مهم در هنگام مراقبت از گربه مبتلا به دیابت
در مراقبت از این حیوان دوست‌داشتنی در هنگام ابتلا به دیابت نکات زیر را در نظر داشته باشید:
داشتن فعالیت بدنی
اگر گربه شما به دیابت مبتلا است باید یک فعالیت بدنی منظم و سبک را برای او در نظر بگیرید. می‌توانید اسباب‌بازی‌های مختلفی را در اختیارش قرار دهید تا بتواند با آنها سرگرم شود و تحرک خود را در طول روز حفظ کند.
چک‌کردن منظم قند خون گربه
شما باید به شکل منظم قند خون گربه را در طول روز چک کنید. این کار با استفاده از دستگاه قند خون انجام می‌شود. بهتر است نتایج را یادداشت کنید تا بتوانید میزان کاهش و افزایش قند خون را بررسی نمایید.
درمان آب مروارید
اگر گربه شما بر اثر دیابت به آب مروارید مبتلا شده باید بدانید که بیماری او با کنترل بیماری دیابت درمان نمی‌شود و نیاز به جراحی دارد.
چه غذایی مناسب برای گربه مبتلا به دیابت است؟
به‌صورت کلی شما باید از غذاهای کم کربوهیدرات و با پروتئین زیاد در غذای گربه خود استفاده کنید. غذاهایی که کربوهیدرات بسیاری دارند باعث افزایش ناگهانی سطح قند خون در گربه می‌شوند و این مسئله نیاز آنها را به تزریق انسولین بالا می‌برد. گربه‌ها باید بیشتر انرژی خود را از پروتئین حیوانی دریافت کنند و در کنار آن چربی نیز لازم است. هرچند باید در نظر داشت اگر گربه نیازمند کاهش وزن است نباید میزان بالایی از پروتئین و چربی را در غذای او استفاده کرد. به‌صورت کلی غذای گربه باید حدود 50 درصد کالری خود را از پروتئین و 40 درصد آن را از چربی به دست آورد. 10 درصد باقیمانده می‌تواند کربوهیدرات باشد هر چند برخی از گربه‌ها باید مقداری کمتر از ۵ درصد کربوهیدرات مصرف کنند.
کلام پایانی
دیابت یک بیماری مزمن است که بر اثر آن تولید انسولین در بدن کاهش می‌یابد و یا بدن نمی‌تواند پاسخ درستی به این ماده دهد. در اثر این بیماری میزان قند در خون بالا می‌رود و علائمی نظیر افزایش تشنگی، افزایش یا کاهش وزن، کاهش انرژی و... رخ می‌دهد. با مشاهده علائم این بیماری باید هرچه سریع‌تر برای درمان اقدام شود. دامپزشک با توصیه‌های غذایی و اصلاح رژیم غذایی و تزریق انسولین می‌تواند به‌سلامت و کنترل این بیماری در بدن گربه کمک کند. در این میان نقش سرپرست گربه بسیار پررنگ است؛ زیرا اوست که می‌تواند رژیم غذایی مناسب را در اختیار گربه قرار دهد و از طرفی با تزریق انسولین به کنترل این بیماری در بدن گربه یاری رساند.
منابع :
