عقیم‌سازی خرگوش یکی از ضروری‌ترین اقداماتی است که باید در مورد خرگوش‌های داخل خانه انجام شود. خرگوش‌ها با رسیدن به بلوغ رفتارهای پرخاشگرانه از خود نشان می‌دهند که به هیچ عنوان مناسب محیط آپارتمان و نگهداری آنها در خانه نیست. برای جلوگیری از بروز چنین رفتارهایی و از طرفی افزایش طول عمر و سلامت آنها عقیم سازی بهترین کاری است که باید صورت گیرد. در این مقاله به شکل کامل به مزایای عقیم کردن خرگوش خواهیم پرداخت.
عقیم سازی خرگوش چیست؟
عقیم سازی خرگوش به نوعی جراحی گفته میشود که در طی آن بیضه‌ها را از بدن خرگوش نر و تخمدان‌ها را از بدن خرگوش ماده خارج می‌کنند. با این کار خرگوش امکان تولیدمثل خود را از دست می‌دهد و بسیاری از رفتارهایش بهبود پیدا می‌کند. عقیم سازی یک روش کاملاً معمول و مرسوم است که توسط دامپزشکان انجام میشود. در خرگوش نر عقیم سازی با ایجاد برش بر روی کیسه و برداشتن هر دو بیضه و در خرگوش ماده با ایجاد برشی کوچک در شکم و برداشتن تخمدان و رحم صورت می‌گیرد.
مزایای عقیم کردن خرگوش
از جمله دلایلی که باعث میشود عقیم سازی خرگوش یکی از کارهایی باشد که بسیار به آن توصیه میشود موارد زیر هستند:
جلوگیری از بارداری
مهمترین دلیلی که باعث میشود خرگوش عقیم شود پیشگیری از بارداری است. با عقیم سازی می‌توان به راحتی از خرگوش‌های نر و ماده در یک مکان نگهداری کرد.
بهبود خلق‌وخوی خرگوش
زمانی که خرگوش در ۶ تا ۱۲ ماهگی به بلوغ جنسی می‌رسد رفتارهای پرخاشگرانه از خود نشان می‌دهد. این رفتارها اگرچه در طبیعت کاملاً لازم هستند و به خرگوش کمک می‌کنند تا از خود مراقبت کند؛ اما نگهداری خرگوش را در محیط خانه بسیار سخت می‌کنند.
پیشگیری از بیماری بیضه در خرگوش‌های نر
با اینکه سرطان بیضه در خرگوش‌ها نادر است اما می‌تواند رخ دهد و برای جلوگیری از این مشکل عقیم‌سازی لازم است.
کاهش دفع ادرار در خرگوش‌های نر
خرگوش‌های نر بیشتر از خرگوش‌های ماده با استفاده از ادرار قلمرو خود را مشخص می‌کنند. از آنجایی که ادرار خرگوش‌های نر عقیم نشده بسیار قوی و شستن آن بسیار سخت است عقیم سازی به نگهداری از این حیوانات کمک می‌کند.
پیشگیری از سرطان رحم در خرگوش ماده
یکی از شایع‌ترین سرطان‌های رحم در خرگوش آدنوکارسینوم رحم نام دارد. این سرطان در خرگوش‌های ماده عقیم نشده بسیار دیده میشود. از آنجایی که ۶۰ تا ۸۰ درصد خرگوش‌های ماده احتمال ابتلا به این بیماری را دارند با عقیم کردن خرگوش ماده می‌توان احتمال ابتلا را به صفر رساند.
پیشگیری از بیماری رحم در خرگوش ماده
خرگوش‌های ماده ممکن است به بیماری‌های رحمی مختلفی همچون پیومترا (انباشته شدن چرک در رحم) و هیدرومترا (تجمع مایعات در رحم) مبتلا شوند که می‌توانند مرگ خرگوش را در پی داشته باشند. عقیم سازی می‌تواند از ابتلا خرگوش به این بیماری‌ها جلوگیری کند.
جلوگیری از سرطان پستان و کیست پستان (خرگوش‌های ماده)
خرگوش ماده بر اثر تحریک هورمون‌های تولیدمثل می‌تواند به بیماری‌های همچون کیست پستان یا سرطان پستان مبتلا شود. تومورهای پستانی می‌توانند تمام غدد پستانی را درگیر خود سازند. عقیم سازی باعث میشود از بیماری‌های همچون تومورهای پستانی و سرطان آدنوکارسینوم پستان جلوگیری شود؛ به خصوص اگر زیر یک سالگی صورت گیرد.
پیشگیری از بارداری کاذب در خرگوش ماده
تخمدان خرگوش می‌تواند با تولید هورمون‌های تولیدمثل باعث ایجاد بارداری کاذب در خرگوش شود. با اینکه خرگوش در این وضعیت باردار نیست اما می‌تواند دچار مشکلاتی همچون از دست دادن اشتها و استرس شود. با عقیم سازی تخمدان‌های ترشح‌کننده، این هورمون‌ها از بین می‌روند و به این ترتیب از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری می‌گردد.
معایب عقیم کردن خرگوش
هر اقدام درمانی مفیدی ممکن است دارای معایبی نیز باشد. از جمله معایب عقیم کردن خرگوش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- واکنش منفی به بیهوشی: برخی مواقع حیوانات ممکن است واکنش‌های غیرمنتظره نسبت به داروهای بیهوشی داشته باشند. اگرچه این واکنش‌ها نادر هستند؛ اما باید در نظر گرفته شوند.
- عفونت پس از عمل: عفونت پس از عمل عقیم سازی چندان شایع نیست؛ اما ممکن است در داخل یا خارج محل برش به وجود آید. عفونت با مصرف داروهای آنتی‌بیوتیک قابل کنترل است.
- خونریزی داخلی: از معایب عمل عقیم سازی گربه خونریزی داخلی است که بسیار به ندرت اتفاق می‌افتد. این مشکل بیشتر زمانی رخ می‌دهد که خرگوش پس از جراحی فعالیت بالایی داشته باشد. از جمله علائم خونریزی داخلی ضعف، بی‌حالی، رنگ‌پریدگی لثه، بی‌اشتهایی و تورم شکم است.
- واکنش نسبت به بخیه: این مشکل نیز بسیار نادر است؛ اما ممکن است در برخی خرگوش‌ها این واکنش دیده شود.
بلوغ خرگوش چگونه است؟
بلوغ خرگوش با توجه به ساختار ژنتیکی این حیوان بین ۳ تا ۸ ماهگی رقم می‌خورد. زمانی که هورمون‌های جنسی خرگوش ترشح می‌شوند تغییرات رفتاری بسیاری در خرگوش‌ها رخ می‌دهد. برخی از این رفتارها ممکن است باعث بازیگوشی و دوست‌داشتنی‌تر شدن این حیوان شوند؛ اما برخی از رفتارهای خرگوش پس از بلوغ ممکن است آزاردهنده باشند که از آن جمله می‌توان به مواردی همچون ادرار کردن بیش از حد و یا پرخاشگری خرگوش اشاره کرد.
از جمله رفتارهای نامناسبی که خرگوش‌ها پس از بلوغ از خود نشان می‌دهند موارد زیر هستند:
- پاشیدن ادرار
- غرغر کردن
- گاز گرفتن
- جویدن اجسام
همچنین ممکن است خرگوش‌های نر و ماده پس از بلوغ درگیری‌های سختی بین خود داشته باشند و به یکدیگر آسیب برسانند؛ به همین دلیل توصیه میشود خرگوش پیش از رسیدن به دوران بلوغ حتماً عقیم شود.
خرگوش چگونه عقیم میشود؟
برای عقیم کردن خرگوش ماده لازم است که این حیوان به شکل کامل بیهوش شود. پس از بیهوش کردن خرگوش، موهای شکم او را می‌تراشند و برشی را در دیواره شکم ایجاد می‌کنند. در این مرحله رحم و تخمدان‌های خرگوش برداشته و رگ‌های خونی بسته میشود و سپس شکم حیوان را بخیه زده و جراحی پایان می‌یابد.
برای عقیم کردن خرگوش نر حیوان را برای مدت زمان کمتری بیهوش می‌کنند و پس از بیهوشی موهای اطراف کیسه بیضه را می‌تراشند و ضدعفونی می‌کنند. سپس با ایجاد یک برش در کیسه بیضه، آنها را به شکل کامل برمی‌دارند. در بسیاری موارد جراح محل برش را بخیه نمی‌زند؛ زیرا به‌مرورزمان و خودبه‌خود بهبود پیدا می‌کند.
مراقبت‌های پس از عقیم‌سازی خرگوش چیست؟
پس از اینکه جراحی به اتمام می‌رسد خرگوش تا چند ساعت بی‌حال است، اشتهای بالایی ندارد و به دلیل استرس مدفوع او حالت غیرطبیعی پیدا می‌کند. البته در مورد خرگوش‌های نر ممکن است تفاوت‌هایی نیز مشاهده شود و خرگوش پس از عقیم‌سازی گرسنه و آماده غذا خوردن باشد. خرگوش ماده به دلیل اینکه برش جدی‌تری بر روی بدن خود دارد نیاز به استراحت بیشتری نیز پیدا می‌کند. در این دوران باید فضای کافی در اختیار خرگوش قرار داد و با یک رژیم غذایی کامل و استفاده از داروهای مکمل به بهبود سریع‌تر خرگوش کمک کرد. همچنین از آنجایی که خرگوش نر تا سه هفته پس از عمل دارای اسپرم ذخیره شده است باید همچنان این حیوان را از خرگوش ماده دور نگه داشت.
از جمله مراقبت‌های پس از جراحی عقیم‌سازی خرگوش موارد زیر هستند:
مراقبت از زخم
بسیار مهم است پس از جراحی توجه داشته باشید که خرگوش محل برش را با لیس زدن، جویدن و خاراندن تحریک نکند. این کار بسیار مهم است تا محل بخیه‌ها عفونت نکند و یا بخیه‌های جذبی یا کشیدنی آسیب نبینند.
کنترل درد
در بسیاری موارد دامپزشکان مسکن‌هایی را تجویز می‌کنند تا خرگوش درد نکشد و باید در صورت داشتن درد این مسکن‌ها را به خرگوش داد.
جلوگیری از تحرک بیش از حد خرگوش
بسیار مهم است که از فعالیت‌های بیش از حد خرگوش مانند دویدن و پریدن حیوان جلوگیری کرد تا به ناحیه جراحی شده فشار وارد نشود.
استفاده از یک رژیم غذایی مناسب
بسیار مهم است که همچون قبل مواد مغذی لازم در اختیار خرگوش قرار گیرد و اشتها و رژیم غذایی خرگوش زیر نظر گرفته شود.
سن عقیم‌سازی خرگوش
بهترین زمان عقیم سازی خرگوش نر و ماده زمانی است که این حیوان به بلوغ جنسی می‌رسد. این زمان چیزی در حدود ۳ تا ۶ ماهگی است که خرگوش ماده به بلوغ جنسی رسیده و بیضه‌های خرگوش نر پایین آمده است. با این وجود سن عقیم سازی خرگوش می‌تواند با توجه به اندازه، نژاد و سلامت بدنی خرگوش متفاوت باشد و باید دامپزشک در مورد آن تصمیم بگیرد.
کلام پایانی
بسیاری از افراد ممکن است در مورد عقیم کردن خرگوش و لزوم آن دچار شک و شبهاتی باشند. عقیم کردن خرگوشی یکی از کارهایی است که برای سلامت این حیوانات لازم است و بسیار مهم است تا افراد با انجام این کار از بروز بیماری‌های مرتبط با تخمدان و بیضه در این حیوانات جلوگیری کنند. عقیم سازی خرگوش همچنین نقش مهمی در بهبود رفتارهای پرخاشگرانه خرگوش پس از بلوغ دارد و همین مسئله باعث میشود تا عقیم سازی در مورد خرگوش‌ها توصیه شود.
منابع:
