پرندگان زینتی با رسیدن به سن بلوغ شروع به تخم گذاری می کنند. این تخم گذاری اگرچه بسیار شبیه به فرزند آوری در سایر جانداران است اما در مورد پرندگان در صورتی که پرنده ای جفت نداشته باشد نیز همچنان اتفاق می افتد چراکه همانطور که میدانید در پستانداران تخمک گذاری به طور روتین در جنس ماده اتفاق می افتد و این روند طبیعی بی ارتباط با حضور یا عدم حضور جفت در کنار جنس ماده می باشد.

در پرندگان نیز این تخمک گذاری اتفاق می افتد که به صورت تظاهر تخم دیده خواهد شد. لذا اینکه انتظار داشته باشیم پرنده ماده بدون حضور پرنده نر در کنار خود تخم گذاری نکند انتظاری اشتباه است.

نکاتی در رابطه با تخم‌ماندگی در پرندگان

بسته به نوع پرنده تعداد تخم و دفعات تخم گذاری در پرندگان متفاوت خواهد بود. در برخی پرندگان زینتی آواز خوان ممکن است تخم گذاری به صورت روزانه اتفاق بیافتد بنابراین و در بسیاری دیگر ممکن است هر 2-3 روز یکبار این اتفاق تکرار شود بنابراین بسته به پرنده ای که به سرپرستی گرفته اید این فواصل و تعداد تخم هایی که در هر بار گذارده می شوند متفاوت خواهد بود.
 

معمولا پرندگان در فصل بهار شروع به تخم گذاری می کنند و در صورت وجود جفت در کنارشان تخم ها حاوی نطفه خواهند بود و در صورت داشتن لانه مناسب به پرورش تخم ها و جوجه ها خواهند پرداخت. اما باز هم این یک قانون یکسان برای تمامی پرندگان نیست و برخی از آنها ممکن است در اواخر تابستان شروع به تخم گذاری کنند. برخی در تمام طول سال تخم گذاری می نمایند و برخی دیگر به طور فصلی به این کار می پردازند. بنابراین در این مورد لازم است در خصوص نژاد و نوع پرنده خود تحقیق نمایید تا بدانید چه زمانی باید منتظر تخم گذاری از جانب او باشید.

اگر پرنده شما بالغ شده است و می بایست تخم گذاری نماید و حتی پرنده جفت در کنار اوست اما تخم گذاری اتفاق نیفتاده است این مورد می تواند مشکوک به نظر برسد و لازم است پرنده شما مورد بررسی قرار گیرد.

تخم ماندگی به طور معمولا در پرندگانی که به بلوغ تولید مثلی رسیده اند اما جفتی در کنار خود ندارند بیشتر اتفاق می افتد.

اگر قصد خرید محصولات مربوط به سلامتی پرندگان دارید، با کد PA5BLG از تخفیف ویژه در خرید اول بهره‌مند شوید. 

علل بروز تخم ماندگی در پرندگان

1- جیره غذایی نامناسب:

زمانی که جیره غذایی پرنده شما از منابع کلسیم غنی نباشد ممکن است پرنده شما به تخم ماندگی دچار شود

2-چاقی:

تجمع بیش از حد ذخیره چربی خصوصا در اطراف کلوآک که ناحیه ای است که تخم برای خروج از آن عبور خواهد کرد می تواند سدی در برابر خروج آسان تخم باشد و بنابراین پرنده شما با مشکل خروج تخم مواجه شود

3- بدشکلی تخم:

در برخی موارد تخم بیش از حد بزرگی تشکیل می شود که با سایز مجاری خروجی تخم مطابقت ندارد و در این حالت پرنده نمی تواند خودش تخم گذاری را انجام دهد و ممکن است نیاز به مداخله یک جراح داشته باشد.

4- مشکلات هورمونی و وراثتی

5- استعداد نژادی و گونه ای:

برخی گونه پرندگان بیشتر از سایرین مستعد بروز تخم ماندگی هستند. در این میان به پرندگان زینتی مثل باجریگار، مرغ عشق، قناری و عروس هلندی می توان اشاره کرد که از پرندگان زینتی محبوب در میان خانواده های ایرانی می باشند.

آیا تخم ماندگی یک مورد اورژانسی است؟

در پاسخ باید گفت بله!! تخم ماندگی یک مورد کاملا اورژانسی برای دستگاه تولید مثلی است و می تواند برای پرنده شما بسیار مخاطره آمیز باشد بنابراین لازم است به سرعت نسبت به درمان آن اقدام نمایید.

چطور به تخم ماندگی در پرنده خود پی ببریم؟

پرنده ای که دچار تخم ماندگی شده است ممکن است یک یا چند علامت زیر را نشان دهد:

1- بی حالی و افسردگی (این علامت یک مشخصه عمومی در بسیاری از بیماری هاست و به طور کلی پرنده بیمار افسرده خواهد شد و نشاط سابق را نخواهد داشت بنابراین چنین علامتی اختصاصی نخواهد بود)

2- تورم در ناحیه دم و نواحی انتهایی شکم

تخم باقی مانده بسته به اینکه در چه مجاری به دام افتاده باشد به صورت برجسته و سخت در ناحیه شکم و یا نواحی انتهایی نزدیک به دم می تواند قابل لمس باشد. البته که چک کردن این مورد بسیار حساس می باشد و نباید با فشار بیش از حد دست به شکستن تخم باقی مانده در مجاری بیانجامد. لذا از چک کردن آن در منزل خودداری نمایید.

3- مشکل در نشستن

ممکن است پرنده شما نتواند مثل همیشه روی میله قفس یا سطوح بنشیند. معمولا پرنده ماده در این حالت به کف قفس می افتد و یا در کاسه غذای خود می نشیند

4- زور زدن

در بسیاری از موارد سرپرست پرنده به اشتباه تصور می کند اینکه پرنده اش به طور مداوم زور میزند به علت بروز یبوست می باشد و برای دفع مدفوع تلاش می کند اما در صورت تخم ماندگی این زور زدن بیشتر مشاهده می شود تا در تلاش برای دفع مدفوع

5- در موارد حاد فلجی

در صورت مشاهده هریک از موارد فوق لازم است به سرعت به دامپزشک متخصص پرندگان مراجعه نمایید. در مراکز درمانی مجهز ممکن است دامپزشک پرنده شما را تحت تصویربرداری اشعه ایکس (رادیولوژی) قرار دهد و بنابراین به سادگی طی این تصویربرداری وجود یا عدم وجود تخم در مجاری تشخیص داده خواهد شد.

در صورتی که از باقی ماندن تخم در پرنده خود مطمئن هستید راهکارهایی برای کمک به او در منزل وجود دارد که از مهمترین آنها بالا بردن رطوبت محیط پرنده می باشد. قرار دادن تعدادی حوله نم دار در اطراف پرنده و روشن کردن بخور گرم می تواند تا حدودی به پرنده شما در دفع تخم کمک کند. 

از دستکاری پرنده و تلاش برای وارد آوردن فشار به شکم یا ناحیه کلوآک جهت خروج تخم اکیدا اجتناب کنید و این کار تخصصی را به دامپزشک بسپارید.

در صورتی که با بالا بردن رطوبت و دما پرنده شما باز هم قادر به تخم گذاری نباشد درمان های دارویی توسط دامپزشک به صورت تجویز کلسیم و برخی داروهای محرک دستگاه تناسلی برای خروج تخم انجام خواهد شد و در صورتی که باز هم این درمانهای دارویی موثر واقع نشوند لازم است به صورت مداخله جراحی تخم باقی مانده خارج شود.

این نکته را توجه داشته باشید که ممکن است پرنده شما با شروع درمان توسط دامپزشک طی روزهای آتی به ادامه تخم گذاری به صورت پشت سر هم ادامه دهد. این مورد بستگی به وخامت اوضاع پرنده و تعداد روزهایی دارد که پرنده نتوانسته است تخم را دفع نماید.

به منظور پیشگیری از وقوع چنین عارضه ای لازم است جیره پرنده خود را با دقت انتخاب نمایید و به منابع کلسیمی موجود در جیره دقت داشته باشید. به طور کلی استفاده از جیره نادرست سرمنشاء بسیاری از بیماری های پرندگان زینتی می باشد.

در مرحله بعد کنترل چاقی در پرنده به خروج آسان تخم کمک می کند.