بیماری هاری سگ که بر اثر ویروس هاری به وجود می‌آید همیشه ما را به یاد سگی بسیار وحشی با دهان کف کرده می‌اندازد که می‌تواند به ما آسیب برساند. این بیماری از طریق سگ‌ها قابل‌انتقال به انسان‌ها است و کشنده است. در صورت عدم درمان سریع، ویروس هاری می‌تواند باعث مرگ انسان شود. ویروس هاری از طریق گازگرفتن و چنگ‌انداختن حیوانات به انسان منتقل می‌شود و به همین دلیل بسیار مهم است که در رفتار با سگ‌هایی که از سالم‌بودن آنها اطمینان نداریم دقت خاصی داشته باشیم. در مقاله امروز به ویروس و علائم هاری در سگ‌ها و راه‌های پیشگیری از آن خواهیم پرداخت.
بیماری هاری سگ چیست؟
بیماری هاری سگ بیماری ویروسی بسیار کشنده‌ای است که توسط ویروسی از خانواده «رابدوویریده» به وجود می‌آید. این بیماری سگ می‌تواند همه پستانداران و از جمله سگ‌ها را درگیر کند. گزارش سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است که سالانه بیماری هاری باعث مرگ 29 هزار نفر در سرتاسر جهان می‌شود. 99 درصد افرادی که توسط سگ هار گاز گرفته می‌شوند جان خود را از دست می‌دهد؛ هرچند به دلیل وجود واکسن هاری این میزان می‌تواند به حد قابل‌توجهی کاهش پیدا کند. ویروس هاری در سگ‌ها بر روی مغز و نخاع اثر می‌گذارد و باعث ایجاد التهابات شدید مغزی می‌گردد. حیوانات مختلفی از جمله خفاش، سگ، گربه، راسو، راکون، خرگوش و بسیاری دیگر از حیوانات وحشی می‌توانند باعث انتقال این بیماری شوند.
ویروس هاری سگ چگونه منتقل می‌شود؟
اصلی‌ترین شیوه انتقال ویروس هاری از طریق گازگرفتن حیوان آلوده است. یعنی زمانی که سگ توسط یک حیوان آلوده گاز گرفته شود دچار بیماری هاری می‌شود. همچنین تماس بزاق سگ آلوده با خراش یا زخم باز هم می‌تواند این بیماری را منتقل نماید، هرچند احتمال آن بسیار کم است. پس از اینکه حیوان مبتلا به هاری، انسان و یا سگ دیگری را گاز بگیرد، ویروس هاری سگ به‌سرعت وارد دستگاه عصبی پیرامونی (عصب‌های خارج از مغز و نخاع) می‌شود. پس از آن ویروس تکثیر شده و در غدد بزاقی نیز منتشر می‌گردد؛ در واقع ویروس هاری به بزاق سگ برای زنده‌ماندن نیاز دارد.
همان‌طور که گفته شد حیوانات مختلفی می‌توانند این بیماری را منتقل کنند. در آسیا بیشتر سگ‌های ولگرد وحشی عامل انتقال ویروس هاری هستند، و در اروپا حیواناتی نظیر راکون، سنجاب، روباه و سایر حیوانات وحشی. شاید جالب باشد که بدانید گاوها نیز ممکن است دچار هاری شوند.
انواع بیماری هاری
بر اثر ابتلا به ویروس هاری دو نوع هاری می‌تواند ایجاد شود:
هاری خشمگین
همان‌طور که نام این هاری نشان می‌دهد سگ مبتلا به آن دچار رفتارهای پرخاشگرانه و تهاجمی می‌شود. همچنین در این حالت سگ تحریک‌پذیر است و به شکل عجیبی اشتهای غیرعادی برای خوردن چیزهای غیرخوراکی مانند خاک، سنگ و آشغال دارد. با پیشرفت بیماری، فلج اندام‌های سگ شروع می‌شود و او دیگر نمی‌تواند آب و یا غذای سگ مصرف کند و در نهایت با تشنج‌های شدید و دردناک جانش را از دست می‌دهد.
هاری خاموش یا ساکت
این نوع از هاری در سگ‌ها بیشتر رخ می‌دهد. در این وضعیت فلجی بدن به شکل تدریجی آغاز شده و به‌مرور اندام‌های حرکتی پشتی و بعد عضلات صورت دچار فلج می‌شوند. این مسئله باعث تغییراتی در فرم صورت و مشکلاتی در خوردن غذا می‌گردد. در نهایت نیز سگ دچار کما شده و می‌میرد.
مرحله مشکل در بلع می تواند مشکلات بسیاری را برای سرپرست سگ به وجود آورد. در صورتی که سرپرست سگ به بیماری حیوان آگاه نباشد ممکن است تصور کند چیزی در گلوی سگ گیرکرده است و با داخل کردن دست خود به داخل دهان سگ، توسط سگ گاز گرفته شود و ویروس به او منتقل گردد.
نشانه‌ها و علائم هاری در سگ
توجه به نشانه‌ها و علائم هاری در سگ بسیار مهم است تا با مشاهده آنها برای درمان سریع‌تر اقدام شود و از انتقال بیماری هاری به سگ‌های دیگر جلوگیری گردد. در بیماری هاری علائمی مشاهده می‌شود که در سگ معمولی شما نمی‌توانید آنها را ببینید. سگ دچار هاری دوره‌های بی‌قراری شدید یا بی‌حوصلگی شدید دارد. تغییرات رفتاری او بسیار مشهود است به‌طوری‌که اگر در حالت عادی سگ شما آرام بوده ممکن است تحریک‌پذیر و کج‌خلق شود و حتی حالت‌های عصبی و پرخاشگرانه داشته باشد. در مقابل سگی که قبلاً دچار بدخلقی و بداخلاقی بوده ممکن است رام و مطیع شود.
تغییرات خلقی حیوان باعث می‌شود که سگ شما به کوچک‌ترین تحریکی واکنش نشان دهد. هر چه بیماری پیشرفت می‌کند علائم نیز بیشتر خود را نشان می‌دهند. سگ مبتلا به ویروس هاری نه‌تنها می‌تواند به انسان بلکه می‌تواند به اشیا بی‌جان و حیوانات دیگر نیز حمله نماید؛ به طور مثال شما ممکن است او را در وضعیتی ببینید که در حال لیس زدن اجسام و یا افراد باشد و یا آنها را گاز بگیرد و یا بجود.
از دیگر علائمی که می‌توان در سگ‌های مبتلا مشاهده کرد موارد زیر هستند:
- تشنج
- کاهش اشتها
- ضعف و بی‌حالی
- حساسیت به نور و صدا
- خوردن و جویدن چیزهای غیرمعمول
- حساسیت به لمس
- آویزان شدن آب دهان
- فلج شدن پاها و عدم تحرک
- شل‌شدن عضلات فک و گلو و بسته‌نشدن دهان حیوان
- بی‌قراری و ناسازگاری
- پنهان‌شدن در مکان‌های تاریک
دوره نهفتگی این بیماری چقدر است؟
دوره نهفتگی بیماری هاری در پستانداران یعنی از زمانی که سگ گاز گرفته می‌شود تا زمانی که علائم بیماری خود را نشان می‌دهد از چند روز تا ۶ ماه و حتی بیشتر متغیر است. در واقع بروز علائم بستگی به محل گازگرفتگی و فاصله آن تا سر دارد.
در دوره نهفتگی باید بسیار احتیاط کرد؛ زیرا بزاق سگ حاوی ویروس هاری است و می‌تواند آن را منتقل کند. پس از شروع علائم و گسترش بیماری، سگ در نهایت به کما می‌رود و جان خود را از دست می‌دهد.
سرعت گسترش بیماری به موارد متعددی همچون ابتلای قبلی سگ به بیماری‌های ویروسی، سیستم ایمنی بدن سگ و نوع و شدت گازگرفتگی بستگی دارد. زمانی که محل گازگرفتگی شدید و بزرگ و در نزدیکی سروگردن باشد ویروس بیشتری به بدن منتقل می‌شود و علائم هاری سگ نیز خود را سریع‌تر نشان می‌دهد.
آیا درمانی برای بیماری هاری سگ وجود دارد؟
متأسفانه زمانی که ویروس هاری وارد بدن سگ شود هیچ راهی برای درمان سگ وجود ندارد. به همین دلیل پیشگیری از بیماری هاری با واکسیناسیون نقش مهمی در سلامت سگ خواهد داشت و می‌تواند سلامت سگ شما را تضمین کند.
واکسن هاری سگ؛ راهی مهم برای پیشگیری از ابتلا
همان‌طور که گفته شد واکسیناسیون تنها راه نجات سگ شما از ابتلا به این بیماری است. این واکسن در تمام جهان موجود است و شما به‌راحتی می‌توانید سگ خود را با این واکسن، واکسینه کنید.
واکسن هاری از واکسن‌های ضروری است که از سن سه‌ماهگی به بعد به همراه واکسن‌های چندگانه به سگ تزریق می‌شود. اگر حیوان شما با یک حیوان مبتلا به هاری در تماس بود باید او را مجدداً به دامپزشکی ببرید تا واکسن هاری برای او تجدید شود. ویروس هاری می‌تواند تا دو ساعت در پوست حیوان زنده بماند و به همین دلیل بهتر است در این مدت با حیوان تماس مستقیم بدنی ایجاد نشود. همچنین باید سگ را تا آخرین مرحله واکسیناسیون در محلی جدا قرنطینه کرد تا از انتقال بیماری به سایرین جلوگیری شود.
ویروس هاری چگونه به انسان منتقل می‌شود و پس از انتقال چه باید کرد؟
ویروس هاری از طریق گازگرفتگی یا تماس زخم باز با بزاق آلوده سگ هار می‌تواند به انسان منتقل شود. باید دانست که نوازش کردن و غذادادن به حیوان نمی‌تواند باعث انتقال ویروس به انسان شود؛ اما اگر توسط حیوان گاز گرفته شوید انتقال ویروس حتمی است.
ویروس هاری چند روز پس از گازگرفتگی به سیستم عصبی انسان وارد می‌شود و اگر قبل از این مرحله واکسیناسیون انجام گردد از ابتلا به بیماری جلوگیری می‌شود. شما باید پس از گازگرفتگی توسط سگ هار به بیمارستان مراجعه کنید؛ اما قبل از مراجعه می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- ابتدا محل گازگرفتگی را با آب و صابون به مدت 10 دقیقه بشویید.
- سپس اگر گزش در ناحیه دست یا پا بود کمی بالاتر از محل را با پارچه و یا کش به‌خوبی ببندید تا جریان خون کمتری به این ناحیه برسد.
- سپس خود را به مرکز درمانی برسانید.
برای درمان واکسن «گلوبولین ایمنی هاری انسانی» در ۴ دوز به فرد باید تزریق شود. دوز اول در لحظه مراجعه و دوزهای بعدی در روزهای سوم، هفتم و چهاردهم باید تزریق گردد. احتمال اینکه فرد پس از ابتلا به هاری بمیرد بسیار پایین است؛ زیرا مراجعه به‌موقع و زودهنگام می‌تواند به درمان فرد کمک کند.
کلام پایانی
بیماری هاری سگ یک بیماری بسیار خطرناک و کشنده است که می‌تواند انسان‌ها را نیز تهدید کند. این بیماری از طریق گازگرفتن و یا تماس زخم با بزاق آلوده می‌تواند از حیوان مبتلا به حیوان دیگر و یا انسان منتقل شود. بیماری هاری به دو دسته هاری خشمگین و هاری ساکت تقسیم می‌شود. علائم این بیماری می‌تواند با نوسانات خلقی خود را نشان دهد و با شدت یافتن بیماری باعث حمله‌ور شدن حیوان به انسان‌ها یا دیگر حیوانات و اجسام شود. متأسفانه سگ مبتلا به این بیماری، درمانی برای بهبود پیشرو ندارد متأسفانه درمانی برای سگ مبتلا به این بیماری وجود ندارد و در نهایت بیماری به مرگش ختم می‌شود. به همین دلیل پیشگیری از این بیماری با انجام واکسیناسیون بسیار لازم و ضروری است.
منابع :
