واکسیناسیون گربه‌ها یکی از مهمترین اقداماتی است که شما به عنوان صاحب حیوان خانگی می‌بایست انجام دهید. چون اگر گربه شما در معرض بیماری قرار بگیرد، خطر بالایی او را تهدید میکند. همه دامپزشکان توصیه میکنند که گربه‌ها واکسنهای اصلی را در زمانی که بچه هستند، دریافت کنند. اما در هر زمان میتوان گربه بالغ خود را جهت واکسیناسیون نزد دامپزشک ببرید. در این مقاله به طور کامل در مورد واکسیناسیون گربه‌ها صحبت میکنیم.
واکسیناسیون گربه ها چیست؟
واکسیناسیون به معنای تزریق یک دوز کمی از ویروس کشته یا ضعیف شده است که باعث پاسخ سیستم ایمنی بدن میشود تا گربه نسبت بیماری خاصی ایمنی نسبی پیدا کند. پس از واکسیناسیون، سیستم ایمنی برای شناسایی عوامل عفونی با تولید پروتئین‌هایی به نام آنتی بادی (پادتن) یا فعال کردن سلولهای خاص برای کشتن عوامل بیماریزا (پادگن) اقدام میکند. هنگامی که یک گربه واکسینه با عوامل بیماریزا روبرو میشود، بدن حیوان به سرعت آنتی بادی تولید میکند و با فعال کردن سلولهای خاصی عامل را شناسایی میکند و از بین می‌برد.
در حالی که واکسنها یکی از بزرگترین دستاوردهای پزشکی در زمینه پیشگیری از بیماری‌ها هستند، هیچ واکسنی 100 درصد مؤثر نیست و درجه محافظت یکسانی در گربههای مختلف ایجاد نمیکند. واکسیناسیون در گربه‌ها با ویژگی‌های منحصر به فرد مانند نژاد، محیط زندگی، سن و غیره ایمنی متفاوتی ایجاد میکند. توجه داشته باشید که حتی گربه های واکسینه هم نباید در کنار گربههای غیرواکسینه یا بیمار قرار بگیرند و حضور در محیطهایی که ممکن است عوامل عفونی در آنها یافت شوند، همچنان باید به حداقل برسد.
چرا واکسیناسیون گربه ها مهم است؟
واکسینه کردن گربه در واقع یکی از مهمترین موارد در نحوه نگهداری از حیوانات خانگی است. واکسیناسیون گربه ها میتواند دو مزیت بالقوه زیر را به همراه داشته باشد:
1- جلوگیری از ابتلا به بیماری
واکسیناسیون بخش مهمی از مراقبتهای بهداشتی پیشگیرانه برای گربه هاست. حتی گربههای داخل خانه نیز میتوانند در معرض بیماریهای جدی و بالقوه کشنده باشند، زیرا برخی از بیماریهایی که در برنامه معمول واکسیناسیون قرار دارند، از طریق هوا منتقل میشوند. گربه شما ممکن است فقط با یکبار بیرون رفتن از منزل بیمار شود! با واکسیناسیون گربه میتوانید مطمئن شوید که گربه شما تا حد بسیار زیادی ایمن است.
2- صرفه جویی در هزینه‌های درمانی
واکسیناسیون گربه نه تنها از سلامت حیوان محافظت میکند بلکه از نظر مالی نیز به صرفه جویی در هزینه‌ها کمک خواهد کرد. اگر گربه شما به دلیل عدم تزریق واکسن به یک بیماری خاص مبتلا شود، برای بهبود بیماری گربه خود باید هزینه‌های زیادی را پرداخت کنید. به طور کلی، تزریق واکسنها برای مراقبتهای بهداشتی پیشگیرانه مهم هستند. یک برنامه منظم بهداشتی تضمین میکند که هرگز واکسنی را از دست نمیدهید.
واکسیناسیون بچه گربه ها چگونه است؟
بچه گربه ها به دلیل اینکه سیستم ایمنی‌شان کامل نشده است، مستعد ابتلا به انواع عفونت‌ها هستند. بنابراین، واکسیناسیون در زمان مناسب و عدم قرار گرفتن در معرض عوامل عفونی بسیار مهم است. به ویژه در بچه گربه‌هایی که به خوبی از سمت مادر شیردهی نشده‌اند در خطر بیشتری هستند. بچه گربه ها واکسنهای اصلی را طی یک دوره 12 تا 16 هفته‌ای از سن 6 تا 8 هفتگی دریافت میکنند.
واکسیناسیون اولیه در سنین کمتر از 6 هفتگی موثر نیستند زیرا بچه گربه ها آنتی بادی‌های موجود در شیر مادر در پاسخ واکسنها اختلال ایجاد میکنند. آنتی‌بادی‌هایی که در هنگام شیردهی توسط بچه گربه خورده میشوند، تنها چند هفته دوام می‌آورند، بنابراین بسیار مهم است که بچه گربه ها را در زمان مناسب واکسینه کنید تا مطمئن شوید که پس از کاهش آنتی بادی‌های ناشی از شیر مادر، همچنان در شرایط ایمنی قرار دارند.
واکسیناسیون گربه های بالغ چگونه است؟
تصمیم گیری در مورد اینکه کدام واکسنها باید به گربه های بالغ تزریق شوند و تعداد دفعات تزریق چقدر باشد، بسته شرایط نگهداری و محل زندگی گربه متفاوت است و تصمیم گیری آن با دامپزشک است.
گربه های بالغ غیرواکسینه باید مجموعه کامل واکسنهای مخصوص گربه ها را دریافت کنند. گربه های بالغی که واکسیناسیون آنها به تاخیر افتاده است، بدون توجه به فاصله زمانی از واکسیناسیون قبلی، باید واکسن یادآور دریافت کنند.در بیشتر موارد هر گربه باید حداقل سالی یک بار به دامپزشک مراجعه کند تا واکسن خود را به روز کند. گربه ها همچنین به ارزیابی سلامت و کنترل انگل‌ها و موارد بسیار دیگری نیاز دارند که سالی یک بار مراجعه به دامپزشک ضروری است.
انواع بیماریهای خطرناک گربه ها
قبل از پرداختن به واکسنهای مخصوص گربه ها ابتدا بیایید نگاهی به بیماریهای خطرناک این حیوان خانگی بیندازیم:
ویروس هاری
این ویروسی کشنده معمولاً از طریق زخمهای ناشی از گزش و گازگرفتگی منتشر میشود اما میتواند با قرار گرفتن زخم باز در معرض بزاق حیوان آلوده نیز منتقل شود. اسکانک‌ها (نوعی راسو)، راکون‌ها، کایوت‌ها، روباه‌ها و خفاش‌ها رایج‌ترین ناقلین هاری هستند که در صورت گازگرفتن یا تماس بزاق حیوان آلوده با زخم باز، گربه ها و حتی انسانها را نیز در معرض خطر عفونت قرار میدهند. هاری معمولاً پس از بروز علائم کشنده است.
ویروس نقص ایمنی گربهسانان (FIV)
این بیماری ویروسی میتواند سیستم ایمنی بدن را به خطر بیندازد و گربه ها را مستعد ابتلا به انواع بیماریهای عفونی دیگر کند. این بیماری عمدتاً از طریق بزاق گربه های آلوده از طریق زخمهای ناشی از گازگرفتگی منتقل میشود. گربه هایی که به خارج از خانه می‌روند، جایی که احتمال بروز پرخاشگری در میان گربه ها بیشتر است، در معرض خطر هستند. واکسن مؤثری برای این بیماری در دسترس نیست.
پریتونیت عفونی گربهسانان (FIP)
عامل این بیماری ویروسی، یک کرونا ویروس جهش یافته است. شواهد کمی وجود دارند که این فرم جهش یافته به طور موثر بین گربه ها پخش شود. اکثر مطالعات نشان میدهند که واکسیناسیون علیه پریتونیت عفونی گربهسانان مؤثر نیست، بنابراین واکسیناسیون علیه FIP معمولاً توصیه نمیشود.
درماتوفیتوز (قارچ پوستی)
این عفونتهای قارچی که باعث ریزش مو و التهاب پوست میشوند، از طریق تماس مستقیم به سگها، انسانها و سایر گربه ها سرایت میکنند. واکسنها علیه بیماریهای قارچی وجود ندارد ولی می توان از اسپری ضد عفونت های قارچی برای جلوگیری استفاده نمود.
گربه ها به چه واکسن‌هایی نیاز دارند؟
واکسنهای گربه عمدتاً به دو دسته اصلی و غیر اصلی تقسیم میشوند که در ادامه به تفصیل در مورد آنها صحبت میکنیم:
واکسنهای اصلی برای گربه ها
واکسنهای اصلی آنهایی هستند که برای همه گربه ها در هر شرایطی توصیه میشوند. دو واکسن اصلی برای چهار بیماری شایع گربه ها عبارتند از:
1- واکسن هاری
2- واکسن سه گانه FVRCP:
- هاری
- ویروس رینوتراکئیت گربه / هرپس ویروس (FVR/FHV-1)
- کلیسی ویروس گربهسانان (FCV)
- پنلوکوپنی گربهسانان (FPV)
واکسن هاری
هاری نه تنها به دلیل تأثیری که بر گربه دارد بلکه به این دلیل که بیماری قابل انتقال و کشنده‌ای برای انسان است، اهمیت دارد. گربه ها ناقل طبیعی این بیماری نیستند اما میتوانند با گزش هر پستانداری آلوده شوند و سپس آن را به دیگران منتقل کنند. پس از یک مرحله کمون که به طور متوسط حدود دو ماه طول میکشد، علائم بالینی، پرخاشگری، سرگردانی شروع میشود و در نهایت باعث مرگ میشود. هاری در سراسر جهان وجود دارد و واکسن آن برای همه گربه های خانگی توصیه میشود.
واکسن FVRCP برای گربه ها
سه واکسن اصلی دیگر در یک واکسن سه گانه به نام واکسن FVRCP ترکیب میشوند. این واکسن به دامپزشکان اجازه میدهند تا آنها را به صورت کارآمد به جای تزریق جداگانه در یک بار ویزیت انجام دهند. واکسنهای سهگانه به شرح زیر هستند:
واکسن FPV
بیماری پنلوکوپنی گربه که به عنوان پاروویروس گربهسانان نیز شناخته میشود، یک بیماری عفونی با میزان مرگ و میر بالا در بچه گربه هاست. در حالی که این بیماری معمولاً با کاهش انرژی و کم اشتهایی شروع میشود، با استفراغ و اسهال اوج میگیرد. این ویروس همچنین گلبول‌های سفید خون را از بین می‌برد.
واکسن FHV-1
ویروس هرپس گربه که به عنوان ویروس رینوتراکئیت گربه نیز شناخته میشود، باعث علائم شدید عفونت دستگاه تنفسی فوقانی میشود. برخی از علائم این عارضه شامل عطسه، احتقان و ترشح بینی و تورم ملتحمه هستند. این ویروس در برخی موارد باعث زخم دهان و عفونت الریه نیز میشود. پس از بهبودی گربه از عفونت اولیه، ویروس وارد یک دوره نهفتگی در اعصاب میشود. ویروس میتواند دوباره فعال شده و گربه را دچار عفونت کند.
واکسن FCV
کلیسی ویروس گربه شامل تعدادی از گونه‌های ویروسی است که باعث علائم عفونت بخش فوقانی دستگاه تنفسی مانند عطسه و ترشحات بینی و همچنین زخمهای دهانی میشود. تصور میشود که FCV با التهاب لثه و استوماتیت مزمن (التهاب بسیار دردناکی که با لثه‌ها و دندان‌ها مرتبط میباشد) همراه است. برخی از گونه‌های خطرناک‌تر باعث ریزش مو در سایر قسمت‌های بدن و همچنین هپاتیت و حتی مرگ میشوند.
برنامه زمانی واکسیناسیون گربه ها چگونه است؟
عوامل زیادی بر احتمال ابتلای گربه به بیماری عفونی مؤثر میباشد، به همین دلیل است که یک تاریخچه پزشکی کامل برای تعیین مراقبتهای لازم برای هر گربه ضروری است. عواملی که دامپزشک شما برای تعیین برنامه واکسیناسیون گربه در نظر میگیرد، عبارتند از:
- سن گربه
- تاریخچه پزشکی
- سابقه واکسیناسیون
- بررسی احتمال قرارگیری در معرض عوامل بیماریزا
- شدت بیماری ناشی از یک عامل عفونی
جدول زمانی تزریق واکسن به شرح زیر است:
نوبت واکسیناسیون | سن | نوع واکسن |
شروع واکسیناسیون | ۸ تا ۹ هفتگی | واکسن سهگانه |
نوبت دوم واکسیناسیون | ۳ تا ۴ هفته بعد از نوبت اول | واکسن سهگانه |
نوبت سوم واکسیناسیون | ۳ تا ۴ هفته بعد از نوبت دوم | واکسن سهگانه+هاری |
واکسیناسیون سالانه (يادآور) | ۱۲ ماه بعد از نوبت سوم | واکسن سهگانه+هاری |
نکته: واکسن هاری در بچه گربه ها یک نوبت تزریق میشود و اولین نوبت تزریق آن باید بعد از سه ماهگی انجام شود ولی مثل واکسن سهگانه باید به صورت سالانه تکرار شود.
توصیه برای گربه های خانگی و بیرون از خانه این است که سالانه واکسن FVRCP یا همان سهگانه را تزریق کنند. برای گربه هایی که فقط در داخل خانه هستند، میتوان واکسن را هر سه سال یکبار تزریق کرد که البته تصمیم گیری درباره این موضوع بر عهده دامپزشک است. همچنین در صورتی که واکسیناسیون کامل و دقیقی برای گربههای خانگی انجام شود، میتواند بعد از ۹ سالگی دیگر واکسن یادآور سالانه تزریق نکرد، که البته تصمیم گیری این موضوع هم با دامپزشک است.
عوارض واکسیناسیون گربه ها چیست؟
هیچ تزریقی یا دارویی بدون خطر نیست اما مزایای واکسیناسیون بسیار بیشتر از عوارضش است. عوارض جانبی در گربه ها حدود یک درصد گزارش شده است و معمولاً خفیف و بسیار نادر است. عوارض جانبی شایع شامل بی‌حالی، تب گذرا و التهاب موضعی هستند. خوشبختانه شوک و مرگ بسیار نادر هستند.
سارکوم مرتبط با واکسن یک توده سرطانی با رشد آهسته است که در محلهای تزریق واکسن ایجاد میشود. سارکوم محل تزریق نیز بسیار نادر است.
صاحبان حیوانات خانگی میتوانند با نظارت بر محل تزریق از نظر تورم پس از واکسیناسیون، احتمال بروز سارکوم را به حداقل برسانند. تورم‌ها در صورتی که بزرگتر از 2 سانتی متر باشند، بیش از 3 ماه باقی بمانند یا یک ماه پس از تاریخ واکسیناسیون رشد کنند، باید نمونه برداری شوند. هنگامی که سارکوم به موقع تشخیص داده شود، جراحی اغلب درمانی مناسب است.
برای جلوگیری از بیمار شدن گربه ها به چه مراقبتهای پیشگیرانه نیاز است؟
واکسنها تنها بخشی از مراقبتهای پیشگیرانه گربه ها هستند. اگر میخواهید گربه‌تان شاد و سالم باشد، به این فکر کنید که چگونه میتوانید به حیوان یک زندگی طولانی و سالم هدیه دهید. علاوه بر واکسیناسیون، گربه خود را به طور منظم برای معاینات پزشک نزد دامپزشک ببرید. یک راه عالی برای اطمینان از اینکه نیازهای سلامتی گربه شما به درستی برآورده شده است، داشتن یک برنامه مراقبتی منظم است. برنامه مراقبتی شامل پیشگیری از انگل، بررسی‌های پزشکی، واکسیناسیون، دندانپزشکی و غیره هستند.
کلام آخر
بیشتر بیماریهای گربه بسیار عفونی هستند و در سراسر جهان یافت میشوند. به همین دلیل است که همه گربه ها باید واکسنهای اصلی دریافت کنند. بیشتر واکسنها بسته به سن بچه گربه دو تا سه نوبت نیاز به تکرار دارند و بعد از آن باید سالیانه تکرار شوند. با واکسیناسیون گربه خود میتوانید سلامت و شادابی حیوان را برای سالهای متمادی تضمین کنید. پس یک برنامه واکسیناسیون از دامپزشک دریافت کنید و آن را طبق زمان بندی انجام دهید.
منابع:
